آقای ایوبی با شعر و شعار نمی‌توان سینما را اداره کرد

به گزارش خبرگزاری خبرهدف جدیدترین برنامه «هفت» با اجرای بهروز افخمی شامگاه جمعه بیستم آبان ماه در حالی روی آنتن رفت که در بخش ابتدایی آن افخمی با حضور دو مهمان به بررسی ظرفیت‌های داستانی عاشورا پرداخت.

در این بخش افخمی با محمدحسین رجبی دوانی و سیدناصر هاشم زاده درباره ظرفیت‌های داستانی عاشورا به گفت و گو نشست. رجبی دوانی در ابتدای صحبت‌هایش گفت: «برای تولید فیلم‌هایی با داستان‌های تاریخی و دینی، باید اراده‌ای قوی در تشکیلات فرهنگی باشد. این نشان دهنده نوع نگاه نظام رسمی کشور است. متاسفانه تاکنون سازوکار درستی برای این مورد نداشتیم. من چند سال پیش از یکی از مسئولین صداوسیما سوال کردم چه کسی تصمیم می‌گیرد که یک فیلم الف ویژه و پرهزینه در موضوعات دینی تولید شود، گفتند در شورایی درون صداوسیما. گفتم خب این تصمیم که چه فیلمی با چه موضوعی ساخته شود باید از بیرون از صداوسیما در حوزه های علمیه و نهادهای فرهنگی کلان کشور بیرون آید تا پژوهش خوبی پشت آن باشد.»

او افزود: «به طور مثال فیلم «محمد رسول الله(ص)» به لحاظ تکنیکی سطح بالایی دارد و ساخت فیلمی از سه چهار صفحه از تاریخ زندگی پیامبر اکرم(ص) کاری هنرمندانه است، اما به لحاظ پژوهشی در برخی موارد تطابق با تاریخ ندارد و واقعیت ندارد. البته در برخی موارد این تطابق نداشتن خللی در باور مردم نسبت به معصوم ایجاد نمی‌کند و دست فیلمساز باز است، اما در برخی موارد دیگر مثلا معجزه ای که راجع به بیرون ریختن ماهی‌ها از دریا برای نجات مردم از گشنگی سندی در تاریخ درباره این وجود ندارد. اما می‌توان از روی رحمت پیامبر به این نتیجه رسید که این توانایی را ایشان داشته‌اند.»

سیدناصر هاشم‌زاده دیگر مهمان حاضر در این بخش در تکمیل صحبت‌های رجبی دوانی گفت: «بله این سندیت نداشته و صحنه‌ها هم با وجودی که دوستان زحمت کشیدند اما ابتر می‌ماند و مشخص نمی‌شود فایده‌اش در کل داستان چیست؟! ضررش بیشتر از فایده‌اش. نسبت دادن این معجزات به معصوم وقتی سندیت نداشته باشد، ممکن است باعث تغییر باورها شود.»

هاشم‌زاده همچنین عنوان کرد: «مذهب و دین مایه و پایه خود را بر صدق گذاشته است. وقتی جوانان ما این صحنه را ببینند و بعد بروند بپرسند و بعد برخی مقالاتی بنویسند که شیعیان دروغ‌هایی را به رسول الله (ص)، اصحاب و یاران او نسبت می‌دهند، وقتی این‌ها منطبق بر تاریخ نباشد، ممکن است تهمت دروغ‌گویی بر شیعیان وارد شود. درحالی که این نظر هنرمندانه یک کارگردان بوده است.»

رجبی دوانی در ادامه صحبت‌هایش اظهار داشت: «وقتی به فیلمسازان ما می‌گویی فیلم تاریخی بساز، عمدتا می‌گویند نمی‌توان دقیقا منطبق بر تاریخ ساخت و از آن درام خلق کرد. اما مصطفی عقاد فیلمی درباره پیامبر ساخته است که هم منطبق بر باورهای اهل سنت و هم شیعیان است. پس می‌شود هم عین تاریخ ساخت و هم جذاب شود. هرچند چون پشت ساخت این فیلم هالیوود بوده است، برخوردهایی که پیامبر اکرم با یهودیان کرده است بالکل از فیلم حذف شده است، اما هر آنچه آورده کاملا درست است جز در چند مورد معدود.»

او همچنین گفت: «واقعا در واقعه کربلا ماجراهای زیبایی داریم که می‌توانند سوژه‌های جذاب، درس آموز و دراماتیکی برای فیلم‌های سینمایی ما باشند. برخی ماجراها عبرت‌آموز هستند و از کربلا جا می‌مانند. برخی درس‌آموز هستند و توبه می‌کنند و مواردی نیز بعد از واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ره)، همراه با امام می‌شوند و در این راه شهید، اسیر و مجروح می‌شوند.»

رجبی دوانی در ادامه این بحث مطرح کرد: «چرا باید بعد از سی و چند سال که از انقلاب گذشته است، هنوز آثار درخور در زمینه اعتقادات و باورهای دینی خود کم داشته باشیم؟ چرا باید این میزان هزینه کنیم تا راجع به حضرت موسی فیلمی بسازیم؟ ما الگوها، ائمه و اصحاب بزرگ خود را داریم. درباره این‌ها کار کرده‌ایم که حالا سراغ پیامبران دیگر می‌رویم؟ یا سریال «مدار صفر درجه» را می‌سازیم که حساب یهود را از صهیونیسم جدا کنیم. به ما چه ربطی دارد؟ این میزان هزینه را بیاوریم برای ارزش ها‌و اعتقادات خود کنیم.»

بخش دوم برنامه «هفت» شب گذشته بیست و یکم آبان ماه به گفتگوی افخمی با بهروز شعیبی و سیدمحمود رضوی، کارگردان و تهیه‌کننده فیلم سینمایی «سیانور» اختصاص داشت.

سیدمحمود رضوی، تهیه کننده «سیانور» در ابتدای صحبت‌هایش به فروش راضی‌کننده فیلمش اشاره کرد و گفت: «امشب «سیانور» مرز فروش یک و نیم میلیارد تومان را رد کرد و این میزان استقبال درباره یک فیلم تاریخی خارج از تصویر سینماداران بود. اما خارج از تصور تولیدکنندگان فیلم نبود. از مردم برای این استقبال سپاسگزاریم.»

افخمی با ورود به بحث درباره ساختار «سیانور» گفت: «به نظرم برخی صحنه‌های فیلم «سیانور» خیلی شبیه به فیلم‌های گاوراس شده است. فیلم به خوبی شبیه به فیلم‌های گانگستری ست و این به خوبی از سوی کارگردان و فیلمنامه‌نویس در فیلمنامه گنجانده شده است. چون واقعا سازمان مجاهدین گانگستر بودند. به نظر فیلمنامه با هوشمندی تمام با شکل کلاسیک به روابط عاشقانه نافرجام و شکست خورده پرداخته است و داستان را جذاب کرده است.»

شعیبی کارگردان «سیانور» نیز در پاسخ به افخمی اظهار داشت: «خیلی خوشحالم که فیلمم شبیه به فیلم های گاوراس شده است. اشارات درون فیلم به سینما، استاد تقوایی، فیلم «گوزن ها» و …، ادای دینی به سینما بود. فکر می‌کردم حتی به سینمای آن دهه که فیلم «کندو» آن زمان اکران نشد، با اغذیه فروشی درون فیلم با نام «کندو»، ادای دین کنم. پس از ساخت «سیانور» باورم به سینما عمیق‌تر شد. شاید تصاویر و متن‌ها بعدها آنقدر کارکرد نداشته باشد که سینمای هر دوره ای دارد.»

در ادامه رضوی به هزینه‌های مربوط به فیلم اشاره کرد و گفت: «صحنه‌پردازی و طراحی لباس و گریم نزدیک به نیم میلیارد هزینه برد. یک اتفاق در فیلم افتاد که سبب شد به تهران آن زمان به خوبی نزدیک شویم. اینکه جزئیات را با دقت تمام و کمترین هزینه تامین کنیم. یعنی از دکورها و طراحی صحنه بیگ پروداکشن دور شویم و دقیقا جزیئاتی را که می‌خواهیم به دست آوریم. و این را در راستای احترام به مخاطب انجام دادیم. یعنی یک فیلم تاریخی را در بستر عشق، جناحی و داستان درام خلق کنیم.»

او افزود: «فیلم را با کمتر از سه میلیارد تومان تولید کردیم. البته این میزان در میان فیلم‌ها عدد زیادی است اما برای یک فیلم تاریخی به این شکل خوب بود. استقبال از فیلم با لطف رسانه‌ها و مردم ممکن شد و شانس نبوده است. نادیده گرفته شدن در جشنواره‌های فجر و مقاومت از عجایب روزگار بود. یک روز یک آدم بزرگی به من گفت از برخی جریانات و آدم‌های تاریخ فیلم نساز. چون هرچند به ظاهر نیستند اما وجود دارند.»

شعیبی نیز در ادامه با گله از نادیده گرفتن فیلم‌اش در چند جشنواره گفت: «امروز که از روزهای جشنواره و نادیده گرفته شدن داوران می‌گذرد، وقتی استقبال و لطف و نظرات مردم را به فیلم و خودم می‌بینیم با خودم می‌گویم این لطف بزرگ خدا به من بوده است. جشنواره چند سال بعد از پیدایش سینما به وجود آمد؟ امروز اتفاقی افتاد که به خودم آمدم که به جای سرخوردگی بفهمم فیلم واقعا برای چه کسی باید ساخته شود و مورد توجه چه کسانی باید قرار گیرد. «سیانور» برای من کار بزرگی بود که حاصل تجربیات و توانمندی‌های گذشته‌ام بود.»

این کارگردان افزود:«حس خوب فیلم از آنجایی می‌آید که من فیلم سیاسی ساختم، اما سیاسی به ماجرا نگاه نکردم. سعی کردم به تاریخ از نگاه سیاسی وارد نشوم. تجربه دیگر من در «سیانور» حضور زن‌ها در تاریخ است. خانم‌های ایرانی همواره در فیلم‌های تاریخی جز فیلم‌های مرحوم حاتمی بزرگ، شخصیت و کنش اجتماعی کمرنگی دارند. اما در «سیانور» اتفاقا سعی کردیم از این موضوع استفاده کنیم و دو شخصیت اصلی داستان دو خانم با دو رویکرد و اعتقاد مختلف باشد.»

تهیه‌کننده سریال «پرده نشین» در ادامه گفت: ««سیانور» تنها فیلم 35 میلیمتری در جشنواره گذشته و آخرین فیلم از این جنس در سینمای ایران است. آن هم به این دلیل که جنس تصویر نیاز داشت. ما نزدیک به 260 حلقه نگاتیو به کار بردیم، هرچند بخش‌هایی نیز دولت به ما کمک کرد. در فیلم جدید محمدحسین مهدویان، «ماجرای نیمروز» نیز از نگاتیو 16 میلیمتری استفاده خواهیم کرد.»

شعیبی همچنین درباره برخی حرف و حدیث‌ها و حواشی به وجود آمده درباره «سیانور» گفت: «برخی می‌گویند چون تو بهروز شعیبی هستی اجازه پیدا کردی درباره برخی موضوعات فیلم بسازی! درحالی که من نمی‌دانم چطور چنین تصوری می‌کنند و به نظرم شما می‌توانی درباره هر موضوعی فیلم بسازی نوع مواجهه شما با موضوعات مهم است.»

این کارگردان افزود:«من فکر می‌کنم ما بیشتر از آنکه فیلم سیاسی بسازیم و با آن مشکل داشته باشیم، بیشتر خودمان سیاسی هستیم. یعنی بعد از ساخت یک فیلم نمی‌گوییم شما چه فیلمی ساخته‌اید، می‌گوییم نگرش سیاسی شما چیست! چون بهروز شعیبی‌ست پس باید فیلمش بد باشد یا خوب، این درست نیست. اتفاقی که در «سیانور» افتاده است از نظر من اتفاق درستی بوده است و اگر باز به عقب برگردیم، مجدد همین‌گونه این فیلم را خواهم ساخت. از بهزاد عبدی، محمد معتمدی و همایون اسعدیان تشکر می کنم.»

رضوی نیز صحبت‌هایش را با گله از صدا و سیما به پایان رساند و گفت: «از رئیس سازمان صداوسیما در خواست می کنم پخش مجدد تیزرهای این فیلم از صداوسیما را آغاز کند. آقای علی عسگری، جم تبلیغ فیلم را نشان نمی‌دهد و ما هم سراغ آنها نمی‌رویم، اما تیزرهای فیلم «سیانور» الان نزدیک به یک هفته است از تلویزیون پخش نمی شود، زیرا ما از ابتدای این فیلم۴۵۰ تیزر داشتیم که به اتمام رسیده است. عیب است که هنوز من گله کنم که آقای ایوبی هنوز فیلم ما را ندیده است. با شعار و شعر نمی‌توان سینما را اداره کرد. اینکه اهالی سینما امروز سکوت می‌کنند نه اینکه مشکلی نیست، صبوری می‌کنند. آقای ایوبی و سازمانش در این منظومه کمک به این فیلم کجا بوده است؟ امیدوارم در دوران جدید اتفاق جدیدتر و بهتری بیافتد.»

میز نقد شب گذشته برنامه «هفت» به فیلم سینمایی «خشکسالی و دروغ» اختصاص داشت که با حضور پدرام علیزاده، کارگردان این فیلم و مسعود فراستی به روی آنتن رفت.

پدرام علیزاده کارگردان «خشکسالی و دروغ» در شروع به ماجرای ساخت این فیلم اشاره کرد و گفت:« این فیلم براساس نمایشنامه‌ای به همین نام ساخته شده است. اما به دلیل مشکلاتی که در راه دریافت پروانه نمایش پیدا کردیم، زمان اکران آن به تعویق افتاد. گلزار را به این دلیل انتخاب کردیم که نشان داد در انتخاب‌های اخیرش تغییری ایجاد کرده و فیلم‌های جدی خوبی بازی کرده است.»

مسعود  فراستی گفت: «اولا اشکال شما در میزانسن است که فکر می‌کنید میزانسن تئاتر و سینما یکی ست. در ساختار فیلمنامه نیز دو سوم فیلم در فلاش بک است. این نیز از نمایش آقای یعقوبی است و اینجا اشتباه است. فلاش بک تو فلاش بک. فلاش بک یک منطق دارد. منطقش نیز از زندگی می‌آید. شما نشسته‌اید و ناگهان یاد گذشته می‌کنید. وقتی برمی‌گردید من باز با تو مواجه‌ام که می‌فهمیم به زمان گذشته رفته‌ایم. کل منطق فلاش بک فیلم از شروع تا پایان غلط است. شروع فلاش بک مشخص نیست از نگاه کیست. یعنی به اراده فیلمساز وارد این گذشته می‌شویم. فیلمساز نمی‌تواند با اراده وارد فلاش بک شود، منطق اثر و کاراکتر باید این را به تو بدهد.»

علیزاده افزود: «در فلاش بک، یک سال گذشته زندگی این زوج را به طور مداوم می‌بینیم. به گذشته دیگری نمی‌رویم. اما درباره نحوه ورود به فلاش بک حرف شما درست است.»

فراستی در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «دوم فیلم پر از نماهای پی او وی، غلط و عجیب و غریب است. این پی او وی‌ها یک ذره بلدی تکنیک در آن نیست و این غلط‌های تکنیکی سبب می‌شود حس و حال از بین برود. مثلا در سکانس تخت خواب اشکالات زیادی در پی او می می‌بینیم.»

علیزاده نیز در پاسخ به فراستی گفت: «اما دقیقا مردم از این صحنه بسیار خوششان آمده بود و حس خوبی داشت».

منتقد «هفت» با تاکید بر ایراد فیلمنامه این فیلم گفت: «اشکال اصلی از فیلمنامه فیلم است چون بسیاری از بخش‌ها و گرمای فیلم از سن نمایش می‌آید نه فیلم. لذا کار زیادی هم از کارگردان برنمی‌آمد چون فیلمنامه‌نویس با فضای سینما آشنا نبوده و در همان 3 اثر نمایش خود مانده است. نمایش خیلی حس کمیک دارد، اما فیلم اینگونه نیست. اگر دو جای بازی علی سرابی را از فیلم حذف کنید، طنز فیلم حذف می‌شود. طنز بودن فیلم فاجعه و بحران را بیشتر می‌کند، اما اینجا کاملا لوس و بی‌معنی می‌شود.»

کارگردان «خشکسالی و دروغ» در پایان صحبت‌هایش گفت: «اگر قرار باشد دوباره این فیلم را بسازم، شاید دوباره سراغ این فیلمنامه نروم و نسازم. اما اتفاقا من معتقدم چقدر خوب که خود محمد یعقوبی این فیلمنامه را نوشت و با اشرافی که در اصل قصه داشت، کمک کرد به فیلمنامه و در بازی‌گردانی نیز کمک ما کرد. به هرحال تبدیل نمایشنامه به فیلمنامه کار دشوار و سختی است و فروش خوب آن نشان داده که مورد استقبال قرار گرفته و موفق بوده