آیا میز مذاکره، آینده سوریه را رقم خواهد زد؟

همه چیز از حلب آغاز شد. معارضان و شبه نظامیان وقتی محله به محله عقب نشستند و در نهایت در قسمتی از حلب شرقی گرفتار شدند، بازیگران منطقه ای و بین المللی بحران سوریه مخصوصا ترکیه و روسیه با نقش آفرینی ایران، توانستند با مذاکرات خود تصمیم به خروج شبه نظامیان از حلب گیرند و در نهایت حلب به کل آزاد شد. نزدیکی ترکیه به روسیه و ایران در برقراری این توافق باعث شد طرفین به برقراری آتش بس در سوریه امیدوارشوند و میز مذاکرات را ترک نکنند. از این رو گفت و گو های تلفنی ادامه پیدا کرد و نشست سه جانبه روسیه، ترکیه و ایران در مسکو باعث بهبود روند مناسبات در سوریه شد.
در این اثنا بحث هایی هم برای کشاندن معارضان سوری به میز مذاکره در قزاقستان پیش گرفته شد تا بتوان به روندی جهت ادامه کار با روشهای سیاسی دست یافت.
در نهایت خبر آغاز آتش بس در سوریه اعلام شد. این آتش بس در سراسر خاک سوریه غیر از مناطق تحت تسلط داعش و جبهه النصره برقرار می شود
فرماندهی ارتش و نیروهای مسلح سوریه روز پنجشنبه دربیانیه ای اعلام کرد که پس از پیروزی ها و موفقیت های ارتش و نیروهای مسلح درمناطق مختلف، فرماندهی کل ارتش و نیروهای مسلح آتش بس فراگیر درهمه مناطق کشور را از نخستین دقیقه روز جمعه 30 دسامبر اجرا می کند.
در بیانیه فرماندهی کل ارتش و نیروهای مسلح سوریه آمده است که دو گروه تروریستی داعش و جبهه النصره و دیگر گروه های وابسته مشمول این آتش بس نمی شوند.
فرماندهی کل ارتش سوریه، افزود: این آتش بس با هدف فراهم شدن شرایط مناسب برای پیشبرد روند سیاسی بحران سوریه برقرار می شود.
تلاش های جدید برای برقراری آتش بس فراگیر درچارچوب همگرایی ایران، روسیه و ترکیه صورت می گیرد. وزیران خارجه سه کشور اول دی ماه در مسکو در پایان مذاکرات یک روزه خود بر لزوم حل سیاسی بحران سوریه تاکید کردند.
در این مذاکرات فشرده بیانیه ای تصویب شد که در برگیرنده مبارزه با داعش و جبهه النصره، فراخوان جامعه جهانی برای همکاری علیه تروریسم، حفظ تمامیت ارضی و یکپارچگی سوریه، رد راهکار نظامی برای حل بحران کنونی، اجرای قطعنامه 2254 سازمان ملل، کمک رسانی فراگیر به سوری ها و لزوم برقراری نظام خروج آزادانه مردم از مناطق درگیری و تحت سلطه تروریست ها و همچنین پشتیبانی از برگزاری مذاکرات سوری- سوری در قزاقستان است.

این آتش بس شاید روندی شکننده داشته باشد. اما چیزی که از شکنندگی آن می کاهد این است که این آتش بس شامل داعش و جبهه النصره نمی شود. همچنین ترکیه به عنوان بازیگری که از بعضی گروههای معارض حمایت کرده در این مذاکرات وجود دارد و به نوعی یک طرف آتش بس را ضمانت می کند. در سوی دیگر روسیه نیز باید پایبندی دولت سوریه و هم پیمانان آن را در خصوص توقف کامل حملات هوایی و توپخانه‌ای تضمین کند.
آزادی جلب و روند مستحیل شدن بعضی گروههای معارض در این روند بی تاثیر نیست و همچنین این موضوع برای بازیگری مانند امریکا و ترکیه تثبیت شده است که بشار اسد قسمتی از راه حل است و نمی توان بدون حضور او برای آینده سوریه تصمیم گرفت.
البته این موضوع که طرفهای غربی به این موضوع رسیده اند که آلترناتیوی برای بشار اسد وجود ندارد، در رسیدن طرفین به توافق بی اثر نبوده است.
نکته مهمی که وجود دارد این است که بازیگران مختلف بین المللی از این روند استقبال کرده اند. استفان دی‌میستورا نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه در بیانیه‌ای از توافق آتش‌بس در سوریه استقبال کرد. دی‌میستورا در این بیانیه گفت که آتش‌بس در سوریه سنگ بنای اصلی اجرای قطعنامه 2254 شورای امنیت به شمار می‌رود.
واشنگتن نیز که در این مذاکرات که موجب اعلام آتش‌بس شده شرکت نداشته است اما با استقبال محتاطانه از آتش بس در سوریه، ابراز امیدواری کرد که همه طرف‌های درگیر به این توافق احترام بگذارند. مارک تونر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت: اطلاعات به دست آمده درباره آتش بس در سوریه تحولی مثبت را نشان می‌دهد. ما از هر گونه تلاشی که در جهت توقف خشونت‌ها و نجات جان افراد و فراهم کردن شرایط برای از سرگیری مذاکرات سیاسی مثمر ثمر باشد، استقبال می‌کنیم.

ایران هم به عنوان بازیگری مهم در این جریان یکی از طرفهای مذاکرات بوده است و به شکل مستقیم و غیر مستقیم در مذاکرات شرکت دارد و بدون نقش آن مسائل پیش نمی رود.
محمدجواد ظریف هم با پست توئیتری خود به توافق آتش بس سوریه واکنش نشان داد، او نوشت: آتش بس در سوریه دستاوردی بزرگ است. بیائیم با استفاده از این موفقیت، به مبارزه با ریشه های افراط و ترور بپردازیم.
اما چیزی که محرز است این است که هیچ آتش بسی نمی تواند به نتیجه برسد مگر اینکه طرفین آستانه تحمل خود را بالا برده و بر رونده صلح آمیز مسیر تاکید کنند. کسانی خواهند بود که به بهانه های مختلفی بخواهند سر و صدایی و انفجاری و زد و خوردی راه بیندازند تا روند رسیدن به نتیجه عقیم بماند اما بالا بردن آستانه تحمل و تاکید بر ادامه گفت و گو می تواند نسخه ای اطمینان بخش برای سوریه بوجود بیاورد.