دفتری که قرار است موسیقی ایران را هدایت کند

 بعد از رفتن علی مرادخانی از معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و آمدن سیدمحمدمجتبی حسینی به جای او که آذر 96 انجام شد، احتمال تغییر در چینش مدیران دفتر امور هنرهای تجسمی، دفتر امور موسیقی، اداره کل امور هنرهای نمایشی، مرکز آموزش و توسعه فعالیت‌های هنری و کارگروه مد و لباس، به عنوان زیرمجموعه‌های این معاونت بسیار شده است.

اولین تغییر در روابط عمومی این معاونت رخ داد و در میانه بهمن 96 با حکم سیدمحمدمجتبی حسینی، مجید فروغی جایگزین مهدی وجدانی شد. در ادامه، روز گذشته، یکشنبه ششم اسفند، خبرگزاری ایلنا نوشت: «هرچند معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکنون صراحتا اعلام نکرده که تصمیمش برای جابجایی مدیرکل دفتر موسیقی چیست، اما برخی افراد آگاه از علی ترابی به عنوان گزینه اصلی مدیرکلی این دفتر یاد می‌کنند. در صورت انتخاب ترابی، او جانشین فرزاد طالبی خواهد شد.»

از سازمان تا اداره‌کل، مرکز، دفتر و دفترچه!

با ورود به سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، زیر عنوانِ سازمان‌ها و مراکز وابسته، اولین اسمی که دیده می‌شود، سازمان امور سینمایی و سمعی بصری است، برای دیدن نهاد مربوط به سایر هنرها اما، باید وارد زیر مجموعه معاونت‌ها و مراکز ستادی شوید و از آن جا به معاونت امور هنری بروید. در قسمت ادارات کل معاونت امور هنری، اداره کل امور هنرهای نمایشی (تئاتر) را خواهید دید، دفتر امور هنرهای تجسمی و دفتر امور موسیقی را.

بی‌شک حکم اداری نه می‌تواند موسیقی را جهت دهد و نه می‌تواند یک موسیقیدانی را در راه مورد نظر نهادی دولتی، قرار دهد اما سوال این جاست که در وزارتخانه‌ای که سینمایش صاحب سازمان است و تئاترش صاحب اداره‌کل چرا موسیقی و تجسمی‌اش دفترند؟! و آن طور که رضا مهدوی، منتقد موسیقی در هفتمین نشست گفتمان ضرب اصول گفت، تبدیل شدنش به دفترچه ابدا چیزی دور از ذهن نیست!

دفتر موسیقی با شروع انقلاب تا سال 1361 با عنوان مرکز سرود و آهنگ‌های انقلابی فعالیت ‌کرد و از بعد از آن تاکنون در قالب عنوان‌هایی چون مرکز موسیقی، مرکز موسیقی و شعر و در نهایت دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به فعالیت خود ادامه  داده است، همین تغییر عناوین می‌تواند شاهدی بر دوران پرفراز و نشیبی که موسیقی کشورمان پشت سر گذاشته و می‌گذارد، باشد.

وظایف دفتر موسیقی چیست؟

برای بررسی عملکرد مدیران دفتر موسیقی باید ابتدا شرح وظایف این دفتر را بررسی کنیم. این شرح وظایف به صورت تیتروار عبارتند از «تدوین سیاست‌های اجرایی، ‌هدایتی و حمایتی برای اعتلای موسیقی ایرانی»، «حمایت از پژوهش‌ها و مطالعات تخصصی و کاربردی»، «ارائه راهکارهای واقع بینانه برای شیوه تعامل با فرهنگ موسیقایی غیر ایرانی»، «مطالعه و بررسی تکنولوژی‌های نوین در صنعت موسیقی جهان به منظور روزآمدی موسیقی ایرانی»، «تلاش برای پالایش ذوق زیبایی شناسی و سلیقه موسیقایی عامه»، «برخورد فعال با موسیقی‌های متداول و جاری درسطح جامعه»، «حمایت از برگزاری جشنواره‌های تخصصی»، «شناسایی و معرفی جشنواره‌های معتبر خارجی و اعزام گروه‌ها به این جشنواره‌ها»، «انجام امور نظارتی بر اجرای آثار صحنه‌ای و تولیدات موسیقی»، «تشکیل بانک اطلاعاتی گروه‌ها و هنرمندان»، «تدوین مقررات شفاف برای اجرای آثار صحنه‌ای و تولیدات موسیقایی و صدور مجوزهای مورد نیاز»، «تلاش برای جذب اعتبار و اخذ مجوزهای لازم برای حمایت ازتاسیس سالن، ‌ تالار و استودیوهای تخصصی»، «تشکیل کارگاه‌های تخصصی آموزشی»، «حمایت از گروه‌های موسیقی» و «حمایت از تشکل‌های صنفی موسیقی».

منتقدین معتقدند دفتر موسیقی از میان شرح وظایف مختلفی که دارد تنها دو مورد نظارت و صدور مجوزها را انجام می‌دهد و تمام انرژی‌اش صرف صدور مجوز و حاشیه‌های قبل و بعد از آن می‌شود. از طرفی همه ظرفیت‌ موسیقیِ امروزِ ما معطوف به فعالیت‌ اقتصادی شده است که همه این‌ها، این فکر را به ذهن می‌رساند که موسیقی نیاز به مجموعه بزرگتری در وزارت ارشاد دارد تا بتواند از عهده وظایفی که برایش در نظر گرفته شده است، برآید. ایده‌ای که توسط بابک رضایی که شش سال مدیرعاملی انجمن موسیقی ایران را در کارنامه دارد، مطرح شده است.

مدیرانی که آمدند و رفتند

17 اسفند 57 به موجب مصوبه شورای انقلاب اسلامی، وزارت فرهنگ و آموزش عالی از ادغام دو وزارتخانه فرهنگ و هنر و علوم و آموزش عالی تشکیل شد.

حامد روحانی (1357) و فرهاد فخرالدینی (1358) دو مدیری بودند که فعالیت‌های موسیقایی اداره کل فعالیت‌های هنری وزارت فرهنگ و آموزش عالی را اداره می‌کردند.

در سال 59 که اداره کل فعالیت‌های هنری، از وزارت فرهنگ و آموزش عالی جدا و در وزارت ارشاد اسلامی ادغام شد، نهادی به عنوان مرکز سرود و آهنگ‌های انقلابی نیز فعالیت خود را آغاز کرد.

از 59 تا 66، 10 مدیر رفتند و آمدند تا این که با اتمام دوران جنگ علی مرادخانی به عنوان مدیر مرکز موسیقی وزارت ارشاد فعالیت 14 ساله خود را ازسال 69 آغاز کرد و تا سال 83 ادامه داد.

بعد از او نوبت به محمدحسین همافر رسید که سال 83 هدایت مدیریت موسیقی پرفراز و نشیب ایران را بر عهده گرفت. در این سال‌ها مرکز موسیقی به مرکز موسیقی و شعر تغییر نام داد.

سال 85 با استعفای همافر، محمدحسین احمدی به عنوان مدیر جدید دفتر موسیقی وزارت ارشاد مشغول به کار شد.

محمدحسین احمدی به‌ مدت دو سال بر این سمت تکیه زد اما محمدعلی خبری بین چند مدیرکل دفتر موسیقی، کوتاه‌ترین دوران مدیریت را تجربه کرد. او از بهمن سال 1387 عهده‌دار این سمت شد و فروردین سال 1389 از سمت خود استعفا کرد.

بعد از کناره‌گیری خبری، این علی ترابی بود که از سال 89 تا 90 به عنوان سرپرست دفتر موسیقی وزارت ارشاد مشغول به‌کار شد.

اوایل خرداد 90 محمد میرزمانی حکم مدیرکلی دفتر موسیقی وزارت ارشاد را برای دومین بار دریافت کرد. میرزمانی یک بار از سال 62  تا 64 به عنوان مدیر مرکز موسیقی و سرود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت کرده بود.

با استعفای میرزمانی در اواخر سال 91، علیرضا پاشایی که قائم مقام دفتر موسیقی بود به عنوان اداره‌کننده این دفتر فعالیت خود را آغاز کرد تا این که پیروز ارجمند، در اواخر سال 92 مدیرکل این دفتر شد.

تیر 94 با استعفای پیروز ارجمند، ابتدا سرپرستی این دفتر به فرزاد طالبی سپرده شد و فروردین 95 به عنوان مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد انتخابش کردند که مدیریتش تا امروز نیز ادامه دارد.

حال باید منتظر ماند و دید در ادامه چه کسی به صندلی مدیریت دفتر موسیقی معاونت هنری تکیه خواهد زد و چه برنامه‌ها و سیاست‌هایی را پیاده خواهد کرد.