دولت با چه هدفی بودجه پژوهشی سال ۹۵ را صددرصد افزایش داده است؟

جامعه > آموزش – معاون پژوهشی وزیر علوم معتقد است، محقق شدن افزایش بودجه پژوهش در سال آینده، تجهیز آزمایشگاه ها، توسعه شرکت های دانش بنیان و در نهایت ایجاد اشتغال را به دنبال خواهد داشت.

دولت تدبیر و امید با عنایت به تاکیدات موکد مقام معظم رهبری در امر پژوهش و فناوری و پس از ابلاغ سیاست های کلی پژوهش در اقدامی حمایتی و برای رشد و توسعه علم و فناوری، در بودجه سال آینده رقم بالای پژوهشی را در نظر گرفت که این بودجه نسبت به سال های گذشته افزایش چشمگیری داشته است؛ به طوری که بررسی های بودجه ای نشان می دهد، بر اساس لایحه تقدیمی بودجه سال 95 سهم بودجه پژوهشی کشور 7 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است که نشان از رشد ۱۰۰ درصدی بودجه پژوهشی کشور در مقایسه با سال ۱۳۹۴ را دارد.

این افزایش بودجه چنانچه محقق شود، در کنار برداشته شدن تحریم ها و مذاکرات بین المللی می تواند خون تازه ای در رگ های پژوهش کشور تزریق کند و مشکلات بزرگی که در این زمینه بر سر راه علم کشور وجود داشته تا حد زیادی رفع شود. درباره مشکلات بودجه ای پژوهش در چند سال اخیر و مزایای تحقق افزایش بودجه با دکتر وحید احمدی معاون پژوهشی و فناوری وزیر علوم گفتگو کردیم.
متن گفتگوی خبرآنلاین با این مقام مسئول در وزارت علوم در ادامه آمده است:

آقای دکتر؛ خوشبختانه در لایحه بودجه 95 رقم بسیار بالایی برای پژوهش در نظر گرفته شده که افزایش بسیار زیادی داشته؛ برای شروع بفرمایید اگر این افزایش محقق شود، در کدام بخش ها می تواند کمک کننده باشد و چه مشکلاتی را از علم و فناوری و پژوهش کشور کم می کند؟

با توجه به سیاست کلان دولت، خوشبختانه امسال تصمیم گرفته شد که سهم پژوهش و فناوری از مجموعه درامد ناخالص ملی از 47 صدم درصد به یک درصد برسد. اعتبار قابل توجهی را به این منظور در نظر گرفته اند. این مبلغ حدود 7 هزار میلیارد تومان برای حوزه پژوهش در نظر گرفته شد که انتظار می رود اگر محقق بشود، و نمایندگان مجلس موافقت کنند و تحقق بودجه داشته باشیم، کمک بسیار بزرگی به حوزه پژوهش می شود. ما الان در وضعیتی هستیم که با توجه به ارتباطاتی که پس از برجام با کشورهای دیگر شکل گرفته، می توانیم از این ظرفیت افزایش اعتبار کمک بگیریم و هم تعاملات بین المللی و هم روندی که در جوزه پژوهش و فناوری در دو سال اخیر پیش گرفته شده را تقویت کنیم. البته بودجه دانشگاه ها افزایش زیادی نداشته و حدود 10 درصد بوده اما اگر 7 هزار میلیارد بودجه پژوهش به این بخش اضافه شود، کمک بزرگی به ما خواهد بود.

در چه بخش هایی کمبود بودجه داشتیم و مشکلات مالی بیشتر بود؟

در پارک های فناوری؛ در بودجه امسال تلاش شده که بحث پارک های علم و فناوری جدی تر دنبال شود. چرا که ساختارهای نسبتا جدیدی هستند و از عمرشان زیاد نمی گذرد و ده تا دوازده سال است که تاسیس شده اند و ما مشکلات جدی در حوزه پارک های علم و فناوری داریم. در خود دانشگاه ها هم به صورت جدی بحث تجهیزات آزمایشگاهی از مهمترین مشکلاتی است که دانشگاه ها با آن مواجهند. استحضار دارید که در سال های گذشته متاسفانه امکان تجهیز آزمایشگاه ها و تزریق حمایت مالی خیلی فراهم نشده و به این خاطر فضاهای دانشگاه ها شدیدا نیازمند نوسازی آزمایش گاه هاست.

بنابراین یکی از قسمت های اساسی بحث تجهیز آزمایشگاه هاست. از سال 82 تا به الان اعتبار ارزی جدیدی را وارد دانشگاه ها نکردیم که خوشبختانه در بودجه امسال یک عدد ارزی هم در نظر گرفته شده که اگر آن هم در نظر گرفته شود کمک بزرگی خواهد بود. پس در سه بخش پایگاه های علمی و نشریات، توسعه ساختارهای لازم و شبکه علمی مثل اینترنت و ارتباطات اینترنتی بین دانشگاه ها و تجهیزات آزمایشگاهی شاهد پیشرفت خواهیم بود.

در سال های اخیر همواره بحث بدهی های پژوهشی هم مطرح بوده؛ این افزایش بودجه می تواند این مشکلات را هم بر طرف کند؟
بله متاسفانه ما در سال های اخیر با تامین منابع مالی با مشکل روبرو بودیم و از گذشته متاسفانه بدهی هایی برای تامین مجلات علمی و ارتباط با پایگاه های علمی بین المللی وجود دارد و پرداخت ها صورت نگرفته و دانشگاه ها به خاطر افزایش قیمت ارز دچار مشکل شدند و نتوانستند بدهی هایشان را پرداخت کنند. این تزریق بودجه باعث می شود که ارتباطات از سر گرفته شود. ما در بودجه سال آینده در همین 7 هزار میلیارد مبلغی را می بینیم که برای این منظور در نظر گرفته شده است. حق عضویت ها و ارتباطات بین المللی که برای تامین اعتبارش یک مبلغی در بودجه سال 95 در نظر گرفته شده است. این هم اگر محقق بشود مشکل ارتباطات بین المللی هم کمتر می شود.

یکی از مشکلاتی که متاسفانه در قشر تحصیلکرده هم به وفور دیده می شود مشکل اشتغال است و این که فارغ التحصیلان با مدارج بالای علمی موفق به پیدا کردن شغل مناسب نمی شوند. اگر بودجه پژوهش با این رقم افزایشی در سال آینده محقق شود، تا چه حد به اشتغال جوانان تحصیلکرده کمک خواهد کرد؟

قطعا تاثیر بزرگی خواهد داشت. یکی از سیاست های اصلی وزارتخانه و دولت این است که قانون شرکت های دانش بنیان را تحقق ببخشد و تسهیلات چه تسهیلات مالی و چه تسهیلات قانونی برای توسعه شرکت ها اعطا کند. در یکی دو سال اخیر چیزی حدود 29 هزار اشتغال در شرکت ها داشته ایم که امیدواریم این عدد با تامین اعتبار و تسهیلاتی که داده می شود و توسعه زیرساخت ها بیشتر و بیشتر شود. ما الان متاسفانه در زیرساخت ها دچار مشکل هستیم که اگر حل شود برای اشتغال کمک کننده است. مثلا پارکی که نوپا هست باید ساختمان داشته باشد، تا شرکت ها بتوانند مستقر شوند. در حال حاضر بسیاری از پارک های ما هنوز نوپاست و زمین و ساختمان کافی ندارد. اگر اعتبارات فراهم شود هم به آن ها تسهیلات داده می شود هم زیرساخت های لازم فراهم می شود که قطعا به توسعه شرکت ها و اشتغال دانشجویان کمک خواهد کرد.

سوال اخر؛ برداشته شدن تحریم ها تا کنون چه تاثیراتی بر امر پژوهش کشور داشته و از این به بعد باید منتظر چه اتفاقات مبارکی در این زمینه بود؟

خوشبختانه با فضایی که فراهم شده، الان می شود گفت عمده کشورهای اروپایی مثل اتریش، آلمان، ایتالیا، فنلاند و …با نمایندگانی در سطح بالا مثل وزیر علوم یا روسای دانشگاه ها به ایران امدند و تفاهم نامه هایی صورت گرفته و امادگی برای این همکاری در سطح بالایی است. برداشته شدن تحریم ها از دو جنبه که برداشته شدن موانع مالی برای ارتباطات و موانع قانونی که وجود داشته کمک کننده بود و زمینه را فراهم کرده که هم آن ها تمایل پیدا کنند از ظرفیت های بالای ایران استفاده کنند و از امکانات علمی ما استفاده کنند و هم برای ما سودمند است تا بتوانیم از امکانات کشورهای دیگر استفاده کنیم. البته توجه ما فقط به کشورهای اروپایی نیست و با کشورهایی مثل افریقایی جنوبی و حتی کشورهای منطقه هم ارتباطات قوی شده و از نظر فعالیت های مشترک مثل تبادل استاد و دانشجو پروژه های مشترک زمینه را برای استفاده هر چه بیشتر از ظرفیت این کشورها فراهم کردیم.