سبد هزینه ای ایرانیان در 5 سال گذشته/ تغییر عجیب رفتار خانوارها پس از دریافت یارانه نقدی

بررسی های صورت گرفته توسط بانک مرکزی در خصوص سبد درآمدی و هزینه ای خانوار نشان می دهد پرداخت یارانه های نقدی از سوی دولت سبب تغییراتی معنادار در سبد هزینه ای خانوارهای ایرانی شده است .

محاسبات نشان مي دهد در دوره اجراي اين طرح سهم هزينه اي ملزومات اوليه مانند خوراكي ها و آشاميدني ها، مسكن، سوخت و بهداشت و درمان افزايش و سهم هزينه هاي غير ضروري كه در قالب مانند تفريح و امور فرهنگي، خريد لباس و كفش و اثاث منزل و تحصيل و … كه در قالب رفاه طبقه بندي مي شوند، كاهش داشته است.  اين كاهش در حالي رخ داده است كه سهم اين امور در سبد هزينه اي خانوار پيش از اين نيز اندك بود. به اين ترتيب خانوار ايراني پس از هدفمندي يارانه ها سياست انقباضي تري را براي اداره زندگي برگزيده است. اين بدان معناست اعطاي يارانه نقدي به رغم اهداف اوليه تاثيري در بهبود وضعيت زندگي خانوار ايراني نداشت. تا كنون شصت يارانه نقدي به ايرانيان يارانه بگير پرداخت شده است به اين ترتيب هر ايراني از ابتداي اجراي اين طرح تا كنون 2 ميليون و 730 هزار تومان يارانه دريافت كرده است.

بررسي ها نشان مي دهد در حالی که سال پیش از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها سهم خوراک در سبد هزینه‌ای خانوارهای ایرانی 25.2 درصد بود، این سهم در سال های پس از اجرای هدفمندی حتی تا رقم 27.2 درصد نیز افزایش یافت . سهم خوراک در سبد هزینه ای خانوار سال گذشته به رقم 25.4 درصد بازگشته است .

بر اساس این گزارش هزینه بهداشت و درمان نیز در این دوره زمانی در سبد هزینه ای خانوار افزایشی ملموس را تجربه کرده است .

سهم بهداشت و درمان در سبد هزينه اي خانوار پيش از اجراي هدفمندي يارانه ها 5.4 درصد بود اما اين رقم در سال هاي پس از اجرا به 6 درصد رسيد .

سهم مسكن نيز با از 33.3 درصد پيش از اجراي طرح هدفمندي يارانه ها به 35.3 درصد افزايش يافت و سال گذشته اين سهم معادل  34.5 درصد گزارش شد . بر اساس اين گزارش بانك مركزي در سرفصلي تحت عنوان كالا و خدمات متفرقه ، افزايشي 2.7 درصدي را گزارش كرده است . به اين ترتيب هزينه هاي متفرقه خانوارهاي ايراني از 5.2 درصد در سال پيش از اجراي قانون هدفمندي يارانه ها به 7.9 درصد در سال گذشته رسيده است. بررسي ها نشان مي دهد سهم حمل و نقل در سبد هزينه اي خانوار از 9.5 در سال 1388 به 8.2 درصد در سال گذشته رسيده است . كاهش سهم حمل و نقل به اين ترتيب 1.3 درصد برآورد مي شود .

اين گزارش حاكي است از دوازده سرفصل مورد بررسي بانك مركزي در سبد هزينه اي خانوارهاي ايراني ، هزينه ارتباطات و دخانيات تغيير چنداني را تجربه نكرده است . هر چند قيمت دخانيات و تعرفه مكالمه تلفن در اين سال ها افزايش يافته اما سهم اين دو در سبد هزينه اي خانوار ثابت مانده است . سهم دخانيات در سبد هزينه اي پيش از هدفمندي يارانه ها 0.4 درصد و پس از آن نيز همي رقم برآورد شده است . سهم ارتباطات نيز با كاهشي اندك از 2.4 درصد به 2.2 درصد رسيده است . اين ثبات نيز به معناي استفاده كمتر از وسايل ارتباطي و همچنين دخانيات است . نمودار زير نشانگر سهم اقلام مختلف سبد هزينه اي يك سال پيش از اجراي هدفمندي يارانه ها و سال هاي پس از آن است .