سهم یارانه‌ها از افزایش قیمت انرژی چقدر بود؟

 در حالی دیوان محاسبات گزارشی در رابطه عملکرد بودجه سال 1395 منتشر کرده است که دولت معتقد است که بدون نظرخواهی از دولت، این گزارش تهیه شده و کاملا یک‌طرفه و یک‌جانبه است. به گفته محمدباقر نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه، «دیوان محاسبات باید گزارش تفریغ بودجه 1395 را براساس گزارش قوه‌مجریه تهیه می‌کرد و یا حداقل دولت را نسبت به گزارشی که تهیه کرده بود، مطلع می‌کرد. در عین حال، می‌توانست ابهامات موجود را به سازمان برنامه و بودجه اطلاع داده و حتما پاسخ آنها را دریافت می‌کرد.»  وی تاکید می‌کند: «مگر می‌شود در این کشور مشخص نباشد پولی کجا مصرف شده است.»

یکی از بخش‌هایی که دیوان محاسبات در گزارش تفریغ بودجه به آن ایراد وارد کرده بود، در خصوص هدفمند کردن یارانه‌ها بود. براساس گزارش دیوان محاسبات، منابع تحقق‌یافته قانون هدفمند کردن یارانه‌ها بالغ بر 44 هزار و 630 میلیارد تومان بوده که شامل مبلغ 31 هزار و 458 میلیارد تومان از محل اصلاح قیمت حامل‌های انرژی و مبلغ 13 هزار و 172 میلیارد تومان از محل بودجه عومی دولت بوده است. به عبارتی، 70 درصد از منابع پیش‌بینی شده از محل اصلاح قیمت حامل‌های انرژی تحقق‌یافته و مابقی منابع پیش‌بینی شده از محل بودجه عمومی دولت تامین شده است.

در عین حال، براساس گزارش دیوان محاسبات، سهم یارانه نقدی و غیرنقدی اختصاص‌یافته به خانوارها حدود 99 درصد مبلغ پیش‌بینی طبق آیین‌نامه اجرایی تبصره 14 ماده واحده بوده است.

محاسبات نشان می‌دهد که حدود 93 درصد منابع وصلی به عنوان یارانه نقدی و غیرنقدی اختصاص یافته و فقط 7 درصد منابع وصولی برای بخش تولید و سلامت اختصاص پیدا کرده است. همچنین دولت موظف بوده يارانه خانوارهاي پردرآمد را قطع کند. اما اقدامي در راستاي حذف خانوارهاي مشمول براساس سازوکار مقرر در آيين‌نامه مربوط صورت نگرفته و صرفا يارانه تعداد 838 هزار و 690 نفر قطع شده است. البته اعتراض تعداد 502 هزار و 72 نفر از حذف‌شدگان توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي پذيرفته شده و به فهرست يارانه‌بگيران بازگشته‌اند.

این در حالی است که سازمان برنامه و بودجه در پاسخ به گزارش دیوان محاسبات اعلام کرده است دولت در سال‌های اخیر تقریبا تا پایان سال ۱۳۹۵ حدود 4 میلیون و 800 هزار نفر از افراد یارانه نقدبگیر را حذف کرده است که با اعتراض افراد حذف شده، بخشی از آن دوباره به لیست افراد مشمول یارانه اضافه شده است. در عین حال، دولت همچنان در روند حذف افراد اقدامات لازم را انجام خواهد داد؛ کمااینکه در گزارش دیوان محاسبات به صراحت به بخشی از آن اشاره شده است.

براساس گزارش سازمان برنامه و بودجه، در خصوص عدم پرداخت لازم به طرح بهداشت سلامت نیز لازم به توضیح است که  با توجه به اینکه منابع حاصل از اصلاح قیمت حامل‌های انرژی صرفا تکافوی پرداخت‌های یارانه نقدی و غیرنقدی خانوارها را می‌داد، بنابراین از محل منابع مذکور تنها 500 میلیارد تومان برای طرح سلامت اختصاص داده شد. در این راستا، براساس متن صریح تبصره 14 قانون بودجه سال 1395 بالغ بر 3 هزار و 500 میلیارد تومان از منابع بودجه عمومی برای تکالیف طرح تحول سلامت تخصیص و پرداخت شد.

11 هزار و 479 میلیاردی را از کجا آمد؟

در بخشی از گزارش دیوان محاسبات در رابطه با درآمدهای ناشی از نفت و فرآورده‌های آن نیز آمده بود که 11 هزار و 479 میلیارد تومان از منابع حاصل از فروش داخلی گاز طبیعی توسط شرکت ملی گاز تاکنون به حساب خزانه واریز نشده است. این موضوع واکنش وزیر نفت را به همراه داشت. به گفته زنگنه، «ما همه سهم‌ها را به خزانه واریز کرده‌ایم. دیوان محاسبات باید بیاید و توضیح دهد که رقم 11 هزار و 479 میلیاردی را از کجا آورده است.»

زنگنه در توضیح این صحبت خود عنوان کرد: «کل فروش گاز طبیعی حدود ۱۷ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان بوده که از این رقم طبق قانون 8 هزار میلیارد تومان به حساب سازمان هدفمندی یارانه‌ها واریز شده و حدود 9 هزار میلیارد تومان دیگر برای هزینه‌های داخلی شرکت ملی گاز است، بنابراین اگر قرار باشد به این رقم 11 هزار میلیارد دیگر اضافه شود که جمعا تا 29 هزار میلیارد تومان پیش می‌رود که رقم غیرواقعی خواهد بود.

رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز درباره ابهام عدم گردش و چرخش درآمد هدفمندی به خزانه از محل فروش داخلی گاز طبیعی و فرآورده‌ها، تاکید کرد: «طبق قانون هدفمندی یارانه‌ها، خالص درآمدهای حاصل از فروش داخلی گاز طبیعی و فرآورده باید به سمت سازمان هدفمندی برود و همچنین 5 درصد از این مبلغ برای نوسازی لوله‌ها و شبکه‌ها، بخشی برای مالیات ارزش افزوده، چهار میلیون تن قیر رایگان نیز باید داده می‌شد و علاوه بر آن یارانه‌بگیران هستند.»

نوبخت متذکر شد: «نه تنها سازمان هدفمندی مدعی این درآمدهاست، بلکه سازمان برنامه و بودجه نیز به دنبال تخصیص این درآمدهاست و آمار خزانه نشان می‌دهد که درآمدها به خزانه واریز شده است.»

سهم سازمان هدفمندی از افزایش قیمت حامل‌های انرژی

در این میان، گزارش سازمان برنامه و بودجه سهم سازمان هدفمندی یارانه‌ها از محل افزایش قیمت حامل‌های انرژی سال 1395 نشان می‌دهد که جمع درآمد حاصل از فروش فرآورده‌های نفتی 26 هزار و 863 میلیارد تومان بوده و خالص صادرات فرآورده‌های نفتی 13 هزار و 824 میلیارد تومان بوده است. به این ترتیب، جمع منابع حاصل از فروش فرآورده‌های نفتی 50 هزار و 697 میلیارد تومان می‌شود. یعنی سهم سازمان هدفمندی یارانه‌ها از محل فروش فرآورده‌های نفتی 21 هزار و 267 میلیارد تومان گزارش شده است.

براساس این گزارش، جمع درآمد حاصل از فروش گاز طبیعی در سال 1395 حدود 15 هزار و 453 میلیارد تومان بوده که سهم سازمان هدفمندی یارانه‌ها از محل فروش گاز طبیعی نیز 8 هزار میلیارد تومان شده است.

از سوی دیگر، جمع درآمد حاصل از فروش برق حدود 18 هزار و 17 میلیارد تومان بوده که سهم هدفمندی شرکت توانیز 2 هزار و 200 میلیارد تومان شده است. این در حالی است که خالص کل درآمد و هزینه صنعت برق منفی 4 هزار و 906 میلیارد تومان گزارش شده است.

با توجه به این اعداد و ارقام، جمع کل منابع هدفمندی یارانه‌ها در سال 1395 حدود 31 هزار و 467 میلیارد تومان بوده است.