وزیری که زیربناها را با حقوق شهروندی گره زده است
از معدود وزرای کابینه حسن روحانی است که به جز تخصص صاحب گفتمان اختصاصی در حوزه کاری اش است.از روزی که از مجلس رای اعتماد گرفته بر بسط و توسعه گفتمان “حقوق شهروندی” تاکید ویژه دارد.
اگر به چهره او را نشناسی، شاید هرگز باور نکنی که او و خانواده اش مثل بقیه مردم در صف تحویل بار و کارت پرواز هواپیما می ایستند و مثل همه وسایل خود را از ایکس ری عبور می دهند و در ردیف های میانی پرواز می نشینند.اتفاقی که برای او و اعضای خانواده اش امری عادی است ولی برای مردمی که گاهی با او همسفر می شوند،تعجب آور است و بارها می پرسند، واقعا ایشان وزیر است؟از وقتی وزیر شده، به جز سفرهای کاری زیربار هیچ تشریفاتی برای سفرنرفته است.اگر ببیند ، در شهر مقصد تشریفات دولتی در فرودگاه منتظر اوست، به شدت عصبانی می شود.به همین خاطر حالا همه استانداران اخلاق او را می دانند و برای استقبال از وزیر به فرودگاه نمی روند.
او کسی جز عباس احمد آخوندی سیاستمدار، استاد دانشگاه، دولتمرد ایرانی و وزیر راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران نیست.از معدود وزرای کابینه حسن روحانی است که به جز تخصص صاحب گفتمان اختصاصی در حوزه کاری اش است.از روزی که از مجلس رای اعتماد گرفته بر بسط و توسعه گفتمان “حقوق شهروندی” تاکید ویژه دارد.معتقد است،حوزه راه و شهرسازی فقط ساخت و ساز نیست؛بلکه مستقیم با زندگی اجتماعی ایرانی ها سروکار دارد.از همین رو به شدت فرهنگ سازی در حوزه حقوق شهروندی را توصیه می کند.برای خبرنگارانی که سالها وزیر راه یا مسکن را وزیر عملگرای تکنیکی شناخته اند، نوشتن خبر از گفتمان جدید حوزه زیربنایی مثل راه و شهرسازی عجیب به نظر می رسد،اما او در دوسال گذشته با این گفتمان در کنار پیگیری طرح های نیمه تمامی مثل مسکن مهر،تلاش خستگی ناپذیری را آغاز کرده است.
برخی ها از او انتقاد می کنند که وزیر راه و شهرسازی چرا به جای تکمیل طرح های نیمه تمام و اهتمام بر اتمام مسکن مهر مدام بر حقوق شهروندی تاکید دارد؟ پاسخ او اما همواره این بوده که مسکن و راه باید در خدمت مردم باشند ابزارهای رفاه هستند و آنچه موجب آسایش مردم می شود،فرهنگ سازی مبتنی بر رعایت حقوق شهروندی است.
آخوندی در سال ۱۳۳۶ در یک خانواده روحانی در نجف اشرف متولد شد و جزو ایرانی های زاده عراق است. وی نوه دختری علامه عبدالحسین امینی از مراجع فقید نجف و صاحب اثر معروف الغدیر و فرزند آیت‌الله علی احمدآخوندی و داماد سیدهاشم رسولی‌محلاتی است. آخوندی تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه علوی ایرانیان در همین شهر گذراند و پس از مهاجرت به ایران دوره متوسطه را در قم و تهران پشت سرگذاشت .او در سال ۱۳۵۶ وارد دانشکده فنی دانشگاه تهران شد. سپس مدرک کارشناسی ارشد مهندسی راه و ساختمان خود را از دانشگاه تهران دریافت کرده و پس از آن به انگلستان رفت و در کالج رویال هالووی لندن، در رشته اقتصاد سیاسی مدرک دکترا گرفت. وی هم‌اکنون در دانشگاه تهران عضو هیات‌علمی دانشکده مطالعات جهان و استاد گروه بریتانیاست.
عباس آخوندی برخلاف برخی نقل قول ها که می گویند ابروهای گره خورده او نشان از بداخلاقی اش دارد،بسیار رئوف است.هفته گذشته پدر معنوی زوجی شد که تحت سرپرستی بهزیستی بودند و بخش بزرگی از مسئولیت برگزاری ازدواج آنها را برعهده گرفت.اگرچه می گوید در این کار خیر،همسرش نفیسه رسولی محلاتی نقش فعال تری داشته،اما به عنوان وزیر کابینه یازدهم نشان داده که اگر گاهی اخمی هم برچهره داشته،به دلیل کم کاری ها و کاستی هایی بوده که از گذشته برجای مانده است.
ازجهادسازندگی تا وزارت مسکن و شهرسازی
پس از انقلاب آخوندی در شکل‌گیری و تاسیس جهادسازندگی نقش موثری داشت.عضو شورای مرکزی جهاد سازندگی بود و از سوی سید محمد بهشتی در اولین شورای مرکزی جهاد سازندگی به عنوان عضو شورا انتخاب شد. وی همچنین در جهاد سازندگی مسئولیت امور استان‌ها را بر عهده داشت و پس از شروع جنگ تحمیلی مسئولیت پشتیبانی جبهه‌های جنگ را نیز برعهده گرفت.خودش می گوید:” .یادم هست که مرحوم رجایی چند وقت یکبار تماس می گرفت و می گفت:” عباس آقا، اوضاع و احوال روستاها چطور است؟” یعنی قبل از اینکه ما بخواهیم گزارشی به ایشان بدهیم، خودشان پیگیر بودند که چقدر زندگی مردم تغییر کرده و ما برای حل آنها با چه مشکلاتی مواجه هستیم.”
در مرداد ماه سال ۱۳۶۱ از سوی وزیر کشور، به عنوان معاون سیاسی و اجتماعی وزیر کشور منصوب شد. معاونتی که پس از او به سه معاونت در وزارت کشور تقسیم شد. دبیری شورای امنیت کشور، ریاست شورای تامین ویژه غرب کشور، ریاست ستاد مرزها، ریاست ستاد مبارزه با مواد مخدر، ریاست شورای هماهنگی امور افاغنه، برگزاری انتخاب اولین دوره مجلس خبرگان، برگزاری چهارمین دوره ریاست جمهوری ایران و دومین دوره مجلس شورای اسلامی از اقدامات او در این دوره است.
آخوندی در بهمن ۱۳۶۵ بعنوان مشاور رئیس بنیاد مسکن و مسئول بازسازی مناطق سیل‌زده و در بهمن ۱۳۶۶ به عنوان رییس بنیاد مسکن اتقلاب اسلامی منصوب شد. در این دوره زلزله رودبار و منجیل به وقوع پیوست که مخرب‌ترین زلزلهٔ یکصد سال اخیر بود و بیش از ۲۰۰ هزار واحد مسکونی آسیب دید. وی مسئولیت بازسازی زلزله را شخصاً بر عهده گرفت. در جریان این بازسازی وی موفق به جذب ۲۰۰ میلیون دلار اعتبارات بانک جهانی برای بنیاد مسکن شد.
در سال ۱۳۷۲ در دولت دوم هاشمی رفسنجانی موفق به کسب رای اعتماد نمایندگان مجلس شورای اسلامی شد و به عنوان وزیر مسکن و شهرسازی منصوب شد. در این دوره برنامه‌های راهبردی در این وزارتخانه از جمله نظام پس‌انداز، انبوه‌سازی و کوچک‌سازی تحت عنوان طرح پاک که یک مدل توسعه پایدار در بخش مسکن است اجرا می‌شود. همچنین وی طرح آمایش سرزمین و طرح‌های منطقه‌ای و ناحیه‌ای را که موجب توزیع خدمات و جمعیت در سرزمین به صورت متوازن است را به تصویب می‌رساند. در دوره تصدی آخوندی بر وزارت مسکن همزمان بیش از یکصد بیمارستان در حوزه ساختمان‌های دولتی در حال اجرا بوده است و ساختمان اجلاس سران از بناهای این دوره است.
آخوندی در این دوره قانون سازمان نظام مهندسی و کنترل ساختمان را به تصویب مجلس شورای اسلامی می‌رساند و به عبارتی بنیان‌گذار نظام مهندسی ساختمان در شکل جدید آن است.
سیاست گذاری که بی پروا انتقاد می کند
او در 8 سال دولت سید محمد خاتمی و پس از آن 8 سال دولت محمود احمدی نژاد حضور نداشت .با این حال در تدوین سیاستهای کلی اصل 44 طرف مشورت قرار گرفت و در تدوین این سیاست ها نقش فعالی ایفا کرد.هرچند که بعدها از تدوین قانون خصوصی سازی که برمبنای این سیاستها تدوین شده بود،راضی نبود و معتقد است که این قانون از سیاست های کلی اصل 44 انحراف دارد.
آخوندی بعد از 16 سال دوری از کار اجرایی دولتی سرانجام در سال 92 و به دنبال انتخاب حسن روحانی به عنوان رییس جمهور بار دیگر به حوزه اجرایی بازگشت.اوت توانست با کسب ۱۵۹ رای از ۲۸۴ رای ماخوذه تصدی وزارت مزبور را بدست بیاورد. وی در مراسم معارفه‌اش عنوان کرد که با ادامه مسکن مهر به شکل فعلی انتقاد دارد ولی این مخالفت به معنی متوقف کردن این پروژه نیست. چون این طرح با زندگی ۱۰ میلیون ایرانی گره خورده است. او بارها گفته است که وزارت راه و شهرسازی تحت نظارت وی به تعهدات قبلی پایبند است، اما مسکن مهر طرح چندان جالبی نبوده که ادامه یابد و باید متوقف شود. در مکان‌های نامناسب چندین هزار واحد مسکونی ایجاد شده است، مسکن فقط یک چهاردیواری یا خانه نیست بلکه مردم خدمات مختلف، روابط اجتماعی درست و امکانات حمل و نقل مناسب می‌خواهند.”
آخوندی سیاستمداری منتقد است؛این نقد را ابتدا به حوزه کاری خود وارد می کند و سپس به سایر بخش ها نقد می کند.در دوسال گذشته در هر بخشی از زیرمجموعه وزارت راه و شهرسازی بازدید کرده،صریح نقد کرده است.از اداره بخش های هوایی گرفته تا ریلی و جاده ای.
معروف ترین نقد او به توسعه بی رویه فرودگاه است که گفت:” درسالهای گذشته هیچ‌گاه رقابت‌پذیر کردن بنادر و فرودگاه‌ها در ساخت و سازها رعایت نشد و اگر هم مطرح می‌شد فکر می‌کردند که باید دکه بسازند و به ساندویچی بدهند.”