صباح زنگنه: بدون پافشاری ایران، توافق حلب میسر نبود

 قزاقستان این روزها میزبان مذاکراتی با حضور ایران، روسیه و ترکیه و حضور ناخواسته آمریکا است. مذاکراتی که بشار اسد رئیس جمهور سوریه نسبت به آن ابراز امیدواری کرده و از آن را به تریبونی برای گروه های مخالف یاد کرده است. این در حالیست که ورود آمریکا به این مذاکرات مخالفت وزیر امور خارجه کشورمان را در پی داشته است. اینکه این مذاکرات چه دستاوردهایی را در آینده دربر خواهد داشت، پرسشی است که خبرگزاری خبرآنلاین با صباح زنگنه دیپلمات سابق و کارشناس مسایل خاورمیانه در میان گذاشته است که در ادامه می خوانید:

ارزیابی شما از کاهش تدریجی نیروهای نظامی روسیه در سوریه چیست؟ آیا روسها در توافق حلب ایران را سهیم دانسته اند و یا در این موضوع کارشکنی کرده اند؟

در توافق حلب مسایل متعددی مطرح بود. مشکلاتی که بر اساس توافق خامی که بین روسیه، ترکیه و گروه های مسلح بروز پیدا می کرد با حضور ایران تا حدودی زیادی رفع شد. این توافق بدین گونه بود که با خروج گروه های مسلح از حلب، به تعداد متناسبی از منطقه فوعه و کفریا نیز که شهروندان آن هم در محاصره شدید گروه ها قرار داشتند و از نظر آذوقه، آب، درمان و دارو مشکلات جدی داشتند از شهر خارج شوند.اما به دلیل محکم نبودن آن توافق گروه های مسلح، مانع خروج اتوبوس ها از مناطق فویا و کفریا شدند. به هر حال با تاکید و پافشاری ایران، بخشی از نیازمندی های موجود رفع شد و بخشی از این شهروندان نجات پیدا کردند و بدون این افشاری امکان خروج این افراد از حلب و همینطور فویا و کفریا وجود نداشت. اما افراد مسلح نیز از حلب خارج شدند که وجه منفی موضوع است. خروج افراد مسلح بدین معنا بود که آنها به منطقه ای دیگر خواهند رفت و نیز مشکلاتی را به وجود خواهند آورد.

پس شما معتقد هستید که روسیه کارشکنی نکرده است؟
فکر نمی کنم که روسیه کار شکنی کرده باشد. من آن را به نوعی خامی وساده انگاری قلمداد می کنم.

علت دعوت ترکیه از آمریکا برای شرکت در مذاکرات آستانه چیست؟ در همین راستا ایران نیز مخالفت خود را با حضور آمریکا به صراحت اعلام کرده است.

جمهوری اسلامی ایران معتقد است که آمریکا نقشی تخریبی در منطقه ایفا می کند و جز آتش افروزی و حمایت از داعش کار مثبتی انجام نداده است. همچنین آمریکا چندین بار و به صورت آشکار علیه نیروهای دولتی سوریه اقدام کرده است و آنها را مورد بمباران قرار داده است. در جایی دیگر منابع و ذخایر تسلیحاتی آنها را از بین برده است و زمینه سازی های لازم را برای ورود داعش به مناطقی مانند دیرالزور و دیگر مناطق را هموار کرده است.

بنابراین حضور آمریکا می تواند موجب اخلال در نظم و نقض آتش بس شود. همچنین این یک اقدام علیه سوریه است که متعهد شده بود ارتش و ارتش دولتی این کشور وارد عمل نشود و در حال حاضر این اتفاق رخ داده است و عملاً آمریکا با ادعای مبارزه با داعش به این گروه تروریستی یاری رسانده است. اخیراً نیز آمریکا در فرودگاه دیرالزور به داعش کمک تسلیحاتی کرده تا محاصره آن شکسته شود تا بتوانند بر آن تسلط پیدا کنند. ترکیه نیز به نوعی نقش نماینده آمریکا را بازی می کند که در نتیجه نیازی به حضور مستقیم آمریکا نیست.

با توجه پذیرفته شدن بشار اسد در راس قدرت توسط نیروهای مخالف، آیا موضع ترکیه درباره آینده حضور اسد در دولت سوریه با توجه به اظهارات سخنگوی دولت این کشور می تواند موثر باشد؟ نعمان کورتولموش گفته بود که سوریه آرام و امن در گرو عدم حضور اسد است. آیا می توان آینده روشنی برای این مذاکرات متصور بود؟

مذاکرات آستانه یک مرحله است. این مرحله بعد از پیروزی های شایان نیروهای دولتی سوریه در حلب به منظور آزادسازی آن در حال شکل گیری است. با این پیروزی و موفقیت دست دولت سوریه بالاتر است. علاوه بر این مصالحه ها و سازش هایی که دولت سوریه با قبایل، عشایر و خانواده های شهرهای مختلف، انجام می دهد، نیروهای مخالفین دچار ریزش شده اند و به سمت نیروهای دولتی گرایش پیدا می کنند.

بنابراین جایگاه و موقعیت دولت سوریه بیش از پیش محکمتر شده و به طور طبیعی، یافتن جایگاهی در این مذاکرات برای معارضین، برای آینده آنها حیاتی است. اما با این نوع موضع گیری ترکیه در قبال سوریه این احتمال می رود که نیروهایی که از حلب خارج شدند و به طور مسلح به ادلب اعزام شدند، مجدداً توسط ترکیه مورد استفاده قرار گیرند و ناآرامی ها دوباره فعال شوند تا همچنان ترکیه درصدد تحقق خواسته های خود مبنی بر اشغال شهرهایی از سوریه در شمال غرب باشد. بنابراین مقابله با این موضوع نیازمند هوشیاری دولت سوریه و همینطور حساسیت روسیه نسبت به این موضوع است.