صنعت هوایی میوه برجام را چید

 گزارش‌ها نشان می‌دهد که تعداد کل هواپیماهای کشور که گواهی‌نامه ایمنی پرواز به کشورهای اروپایی و آسیایی درجه اول داشتند، به حد 3 یا 4 هواپیما رسیده بود. به عبارتی، ناوگان هواپیمایی به حدی فرسوده شده بود که همان تعداد هواپیماها محدود نیز همه در آستانه خروج از ناوگان فعال کشور بودند. از سویی ناوگان هوایی ایران 266 فروندهواپیما وجود دارد که از این تعداد ۱۱۰ فروند آن غیرفعال است.

این در حالی بود که ایرلاین‌های خارجی در مجاورت و همسایگی ایران تمام مسیرهای پروازی ایران را به اشغال خود درآورده و سهم خرید چهار تا پنج میلیارد دلاری خرید بلیت توسط مسافرین ایرانی را به خود اختصاص داده بودند.

ولی امروز و یک‌سال پس از اجرای برجام، فصل نوینی در صنعت هوایی کشور گشوده شد؛فصلی که در آن علاوه بر امکان خرید هواپیماهای نو  از بزرگ‌ترین شرکت‌های هواپیماسازی دنیا، فرصتی مهم برای نوسازی، بازسازی و ایمن‌سازی صنعت هواپیمایی کشور هم ایجاد شده است.

بنا به گفته وزیر راه و شهرسازی، «براساس قرارداد با ایرباس 100 فروند هواپیما، قرارداد با بوئینگ 80 فروند هواپیما و صحبت با ATR 20 فروند هواپیما خریداری خواهد شد.» به این ترتیب، در مجموع 200 فروند هواپیمای کوتاه‌برد، میان‌برد و دوربرد به ناوگان هوایی کشور افزوده خواهد شد. از 200 هواپیمای خریداری شده، دیروز اولین فروند ایرباس در فرودگاه مهرآباد به زمین نشست و دو فروند هواپیمای دیگر نیز تا پایان امسال و 7 فروند سال آینده به ایران تحویل داده خواهد شد.

برجام، سرآغاز مسیر خرید هواپیما

فابریس برژیه، مدیرعامل ایرباس، سرآغاز این مسیر را دی‌ماه سال قبل می‌داند. وی در این خصوص در مراسم ورود ایرباس ای321 در فرودگاه مهرآباد می‌گوید: «مسیری که طی کردیم، سرآغازش دی ماه سال پیش و در طول بازدید آقای رییس‌جمهور روحانی از شهر پاریس کلید خورد؛ زمانی که شرکت‌های ایرباس و ایران‌ایر توافقی حقیقتا تاریخی را به دنبال برنامه جامع اقدام مشترک «برجام» به امضا رساندند و این شروعی بود برای یکسال دیپلماسی فعال همراه با تلاش های عمیق فنی و بازرگانی.»

وی توضیح می‌دهد: «از دی ماه سال گذشته ما ضمن درخواست و دریافت مجوزهای لازم از اداره کنترل دارایی‌های خارجی در چارچوب برجام، توافق اولیه خود را نیز به قراردادی نهایی تبدیل و این هواپیما را جهت تحویل آماده ساختیم.»

آغاز دوران جدید در صنعت هوایی

در این میان، عباس آخوندی در حاشیه مراسم ورود ورود ایرباس ای321، در جمع خبرنگاران عنوان کرد: «نوسازی ناوگان هوایی ایران آغاز شده است و در این خصوص تاکنون سه قرارداد مهم را امضا کرده‌ایم.»

به اعتقاد وی، «با فضایی که در روابط بین‌الملل ایجاد و قراردادهایی که امضا شده، صنعت هوایی ایران نوسازی خواهد شد؛ البته این نوع اقدامات نیاز به مراقبت‌های جدی در حوزه مسایلی سیاسی و اقتصادی و نیز در حوزه تامین مالی دارد.»

وزیر راه و شهرسازی متذکر می‌شود: «ما به هر قراردادی که امضا می‌کنیم، پایبند خواهیم بود و تا زمانی که طرف مقابل به قراردادها احترام بگذارد، به قراردادها احترام می‌گذاریم. ما با همه شرکت‌ها براساس حسن‌نیت قراردادها را امضا می‌کنیم، بنابراین ما اصل را بر حسن‌نیت و تعهد در اجرای قرارداد از سوی طرف مقابل می‌گذاریم.»

آخوندی تصریح می‌کند: «گروهی در یک‌سال گذشته گمان می‌بردند و سرزنش می‌کردند که قراردادها فقط روی کاغذ است، البته من به آنها حق می‌دهم، چون ما یک دوره تاریخی در قطع روابط را داشت، ولی من به موفقیت و توان ایران ایمان داریم و آنچه را که در بضاعت ما بوده، به کار گرفتیم و ثابت کردیم به تمام مشکلات فایق خواهیم آمد.»

وی تاکید می‌کند: «ما در حوزه نوسازی ناوگان هوایی کارهای زیادی را در پیش داریم. ما در جهت ارتقای کمیته سرمایه‌گذاری در سایر خطوط هوایی نیز اقدام کردیم. اگرچه در آغاز راه قرار داریم.»

وزیر راه و شهرسازی با بیان این‌که در آغاز یک دوران جدید در صنعت هوانوردی هستیم، خاطرنشان می‌کند: «در خطوط هوایی ایران باید بتوانیم سهم ایران را از بازار جهانی صنعت هوایی به دست آوریم. این گام مهمی است که در پیش داریم. باید به تعریف مسیرها و خطوط جدید بپردازیم.»

تدبیر برای بازگشت تحریم‌ها

با وجود کار بزرگ وزارت راه و شهرسازی برای نوسازی صنعت هوایی کشور،اما هنوز سوال‌های متعددی درباره قرارداد با غول‌های هواپیماسازی و نیز آینده قرارداد خرید هواپیما مطرح است؛ از جمله شرایط احتمالی بازگشت تحریم‌ها. فرهاد پرورش، مدیرعامل ایران‌ایر در این خصوص می‌گوید: «ما در گذشته تحریم‌ها را به گونه‌ای پشت سر گذاشتیم که حتی امکان دریافت یک قطره سوخت را هم نداشتیم، اما توانستیم این شرایط را مدیریت کنیم.»

به گفته وی، «اگر به این فکر کنیم یک روزی تحریم‌ها بر می‌گردد، بنابراین باید دست روی دست بگذاریم و منتظر بازگشت تحریم‌ها باشیم.»

مدیرعامل ایران‌ایر تصریح می‌کند: «ایران‌ایر ۳۸ سال تحریم را تجربه کرد و شرایط بسیار سختی را گذراند، اما تمام آن روز‌ها را پشت سر گذاشت و زنده ماند. برای شرایط بازگشت تحریم‌ها هم تدابیری اندیشیده شده است که در چارچوب آن عمل خواهیم کرد.»

پرورش تاکید می‌کند: «ما خیلی نگران نیستیم، زیرا ما یک قرارداد با هم امضا کردیم و دو طرف به قرارداد تعهد دارند و قرارداد نیز در چارچوب قراردادهای بین‌المللی است.»

وی همچنین درباره وضعیت قرارداد‌ها درباره قطعات دوگانه هواپیماهای ایرباس می‌گوید: «همان‌طور که برای فروش هواپیما از خزانه‌داری آمریکا مجوز گرفته‌ایم، برای تامین قطعات آن مجوزهای لازم اخذ شده است.»

به گفته پرورش، «طبق مجوز خزانه‌داری آمریکا تمام قطعات باید کنترل انجام شود که این سخت نیست و قبل از آن هم روال و روند به همین شکل بود. پیش از این هم این کنترل‌ها وجود داشت قطعه‌هایی که کاربرد دوگانه دارد، مهم‌ترین قطعات هواپیما هستند، بنابراین شرکت ایرباس نظارت بر این دارد که این قطعات در سایر هواپیما‌ها استفاده نشود.»

مدیرعامل ایران‌ایر در عین حال در رابطه با این شائبه که ورود هواپیماها به ایران در آستانه انتخابات یک اقدام سیاسی است؟ می‌گوید: «نه من آدم سیاسی هستم و نه شرکت ما سیاسی است. ما بعد از برجام برای خرید هواپیما اقدام کردیم و همه تلاش کردیم که هر چه زودتر از این قرارداد بهره‌برداری کنیم. الان هم روزی است که توانستیم هواپیماها را بیاوریم.»

رمز گشایی از تامین مالی

اصغر فخریه‌کاشان، قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی نیز درباره تامین مالی قرارداد با ایرباس می‌گوید: «بخشی از فاینانس قرارداد خرید هواپیما از ایرباس توسط شرکت ایرباس با بازپرداخت ۱۰ ساله تامین می‌شود و بخشی دیگر از فاینانس از موسسات مالی و بازپرداخت ۱۸ ساله تامین خواهد شد. البته اگر شرایط اجازه دهد، در آینده می‌توانیم از منابع موسسات لیزینگ بین المللی هم استفاده کنیم. »

وی متذکر می‌شود: قرار نیست برای هواپیماهایی که چند سال دیگر وارد ناوگان ایران ایر می‌شود، از امروز پیش پرداختی به ایرباس داشته باشیم. پیش پرداخت بعدی ایرباس زمانی انجام می‌دهیم که دو فروند هواپیمای دیگر وارد ناوگان ایران‌ایر شود.»

قائم‌مقام وزیر راه وشهرسازی عنوان می‌کند: «مانند سایر قرارداد‌ها ۱۵ تا ۲۰ درصد پیش پرداخت اولیه را ایران‌ایر می‌پردازد و مابقی توسط فاینانس تامین خواهد شد.»

فخریه‌کاشان در عین حال، با اشاره به برگشت تحریم‌ها و سرنوشت قرارداد خرید هواپیما می‌گوید: «طبق متنی که وزارت خزانه‌داری آمریکا سه هفته پیش منتشر کرد، راهنمای جدیدی را برای این قرارداد‌ها به انتشار رسید و یکی از موضوعات مهم این راهنما این است که در شرایط احتمالی برگشت تحریم‌ها تمام قراردادهایی که از تاریخ برجام تا زمان برگشت احتمالی تحریم‌ها انجام شده، معتبر هستند و تحریم عطف به ما سبق نمی‌شود و این کمپانی‌ها حق جریمه هم ندارند. در مورد وام‌هایی هم که گرفته شده است، شرایط بازپرداخت‌‌ همان شرایط قبل بازگشت به تحریم‌ها خواهد بود.»

وی تاکید می‌کند: «اگر این شرکت‌ها خلف وعده کنند، برای آن شرایط هم پیش‌بینی‌هایی انجام شده است. معتقدم اگر تحریم‌ها برگردد، اتفاق خاصی نمی‌افتد و در چارچوب مقررات و قوانین قرارداد‌ها عمل می‌کنیم.»