مصیبت عظمایی که ادامه دارد/ حذف 24 میلیون یارانه بگیر؛تکلیف یا اختیار؟

یک سوم از جمعیت ایران دیگر یارانه نمی گیرند؛ این تصمیم را نمایندگان مجلس شورای اسلامی در واپسین روزهای حضور در مجلس گرفتند.این طرح، پیشنهاد احمد توکلی نماینده مردم تهران بود.توکلی که در انتخابات هشتم اسفند ماه نتوانست به مجلس راه یابد،پیشنهاد داد که 3 دهک از یارانه بگیران از شش ماهه دوم سال 95 از لیست دریافت یارانه حذف شوند. این طرح با وجود مخالفت دولت، تصویب شد و حالا باید دولت آن را براساس قانون بودجه از پاییز امسال اجرا کند.

یکسال قبل از انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری و در حالی که حسن روحانی و یارانش خود را برای رقابت های دور دوم ریاست جمهوری آماده می کنند،این تصمیم مجلس با اما و اگرهایی برای اجرا مواجه شده است.دولت طبق روال سالهای اخیر که حدود 4 میلیون نفر از تعداد یارانه بگیران را حذف کرد،امسال هم در لایحه بودجه پیش بینی کرده بود که طرح حذف یارانه بگیران را ادامه دهد تا سرانجام تعداد یارانه بگیرها به حد متعادل درآمدهای بودجه برسد.اما برنامه دولت برای حذف همین تعداد از یارانه بگیرها نمایندگان مجلس نهم که حالا آخرین روزهای خود را پشت کرسی های بهارسان سرمی گذارند،را راضی نکرد و در نتیجه به پیشنهاد احمد توکلی رای مثبت دادند.

بیش از نیمی از نمایندگان مجلس نهم به زودی باید کرسی های خود را ترک کنند وجای خود را به مجلس تازه نفس بسپارند.آنها در آخرین روزهای حضورشان،دو لایحه مهم دولت را بررسی می کنند؛بودجه سال 95 و برنامه ششم توسعه.

اولی از این جهت حائز اهمیت است که نتیجه اش مستقیما افکار عمومی را هدف قرار می دهد.لایحه دوم اما چندان فوریت ندارد،اگر هم تکالیفی بر دوش دولت بگذارد،در مجلس بعدی راه برای اصلاح آن باز است.

قصه 6 ساله یارانه نقدی

نزدیک به 6 سال از اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها که در نهایت منجر به توزیع هزاران میلیارد تومان پول بین همه مردم ایران شد،می گذرد. هنگامی که محمود احمدی نژاد رییس جمهور وقت تصمیم گرفت تا طرح تحول اقتصادی که بعدها تبدیل به توزیع پول تبدیل شد، در اقتصاد ایران اجرایی کند،موجی از انتقاد علیه او برخاست.اقتصاددانان می گفتند،این کار موجب افزایش پایه پولی و تورم خواهد شد.چرا که منابعی برای این کار وجود نداردوآنچه از آزادسازی قیمت حامل های انرژی بدست می آمد،کفاف رقم پیش بینی شده برای توزیع بین مردم را نمی کرد.اما محمود احمدی نژاد طرح را اجرا کرد.طرحی که پوپولیستی ترین طرح اقتصادی در تاریخ اقتصاد ایران  شد.

فراخوان دادند که همه مردم هرآنچه دارند،به دولت اعلام کنند تا دولت به آنها ماهانه 45 هزار و 500 تومان یارانه بپردازد. مرکز آماربعد از ثبت اطلاعات مردم و براساس  درآمد خانوارها آنها را به 7 دهک تقسیم کرد.تقسیم بندی که ابتدا قرار بود،مبنای پرداخت یارانه به بخش های آسیب پذیر و کم درآمد شود، اما احمدی نژاد گفته بود این یارانه پول  امام زمان است و باید بین همه مردم یکسان تقسیم شود.

وقتی حسن روحانی دولت را تحویل گرفت،متعهد به اجرای این قانون و پرداخت سالانه 48 هزار میلیارد تومان یارانه به مردم بود. دولت قبل، بدهکار به بانکها،بانک مرکزی و صندوق های بازنشستگی در مقابل کاهش بهای نفت و تحریم های بین المللی  حالا دیگر نایی برای نقس کشیدن هم نداشت.به تدریج وزرای اقتصادی شروع به گلایه و سپس اعتراض کردند.کار به جایی رسید که بیژن زنگنه، وزیر نفت تأمین منابع مالی هدفمندی یارانه‌ها را عذاب الیم عنوان کرد و گفته بود که تأمین این مبلغ خواب را از چشمانش ربوده است. فقط زنگنه نبود که اعتراض می کرد، علی‌طیب‌نیا، وزیر اموراقتصادی ودارایی نیز آن را مصیبت عظما خواند .

به تدریج که اعتراض ها بالا گرفت،سخنگوی دولت خطاب به مردم گفت که آنها که نیاز به دریافت یارانه ندارند، داوطلبانه انصراف دهند.به دنبال آن کمپینی هم به ابتکار اقتصاددانان طرفدار اقتصاد آزاد شکل گرفت، اما بی نتیجه ماند.

وقتی اعتراض ها، صرفه جویی در هزینه ها و کمپین بی نتیجه ماند،نوبت اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهوری بود که هشدار بدهد.او که به صراحت لهجه در بیان مسایل اقتصادی معروف است، هشدار داده بود که دولت در منابع هدفمندی یارانه‌ها دچار مشکل است و اگردولت بخواهد متناسب با ردیف‌های هزینه برای هدفمندی پرداخت کند، کسری بودجه دولت افزایش خواهد یافت.

این سرآغازی برای حذف یارانه ها به صورت چراغ خاموش بود. سید ابوالحسن فیروز آبادی قائم مقام وزیر تعاون،کار و رفاه اجتماعی این رقم را تا پایان سال 94 سه میلیون و 300 هزار نفر اعلام کرد.

به دنبال حذف های چراغ خاموش،اعتراض ها بالا گرفت. محمد باقر نوبخت سخنگوی دولت در واکنش به اعتراض هایی که برای حذف یارانه صورت گرفته بود،گفته بود که دولت تنها برخی از افراد را که از اطلاعات آنها مطمئن بودیم از دریافت یارانه حذف کرده است.

هر ایرانی 2 میلیون و 454 هزار میلیارد تومان

برخی روایت ها حکایت از آن دارد که دولت  تا پایان سال 94 مجموعا 235 هزار میلیارد تومان یارانه پرداخت کرده است که سهم هر ایرانی از این رقم 2 میلیون و 454 هزار تومان است. اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهور گفته است که آخرین آمار یارانه بگیران قبل از حذف 3 میلیون و 300 نفر رقمی در حدود 174 هزار  نفر بیش از جمعیت ایران بوده است.

زمانی که دولت احمدی نژاد تصمیم به پرداخت یارانه نقدی گرفت،بهای نفت در روزهای خوش اقبالی بشکه ای 120 دلار بود.اما برای دولت اعتدال گرای حسن روحانی کاهش بهای نفت مشکلات را دوچندان کرد.با این حال دولت تصمیمی هم برای قطع یکباره به شیوه ضربتی مجلس شورای اسلامی نداشت.

مجلس نهم دولت را مکلف کرده تا یارانه خانوارهایی که سالانه بیش از 35 میلیون تومان درآمد دارند،حذف کند.با حذف این سه دهک رقمی در حدود 10 هزار میلیارد تومان از تعهدات دولت کم خواهد شد.اگرچه این حذف تعهد مالی دولت را کم خواهد کرد،اما سئوال این است که آیا منتقدان دولت یازدهم باز هم از یارانه برای رسیدن به اهداف خود استفاده خواهند کرد؟