ملکی: ثبات استراتژیک عربستان، اولویت اول واشنگتن است

مجلس سنای آمریکا روز چهارشنبه با 97 رأی موافق در مقابل یک رأی مخالف به ابطال وتوی «باراک اوباما» رئیس جمهوری آمریکا در ارتباط با قانون شکایت قربانیان حادثه 11 سپتامبر از عربستان سعودی، رأی مثبت داد. اوباما پیشتر قانونی را که به خانواده قربانیان حادثه 11 سپتامبر اجازه می دهد تا از دولت عربستان سعودی شکایت کنند، وتو کرده بود. اگر دو سوم اعضای مجلس نمایندگان نیز تصمیم مشابهی بگیرند، وتوی رئیس‌جمهور بی‌اثر می‌شود. مطابق این مصوبه اگر نقش دولت عربستان در حملات ۱۱ سپتامبر اثبات شود، خانواده‌های قربانیان اجازه دارند که از این دولت شکایت کنند. اینکه این مصوبه می تواند چه پیامدهایی داشته باشد سوالی است که خبرگزاری خبرآنلاین با صادق ملکی کارشناس و تحلیلگر ارشد سیاسی مطرح کرده که در ادامه می خوانید:

ارزیابی تان از رد وتوی اوباما در مجلس نمایندگان آمریکا چیست؟

سناتورهای آمریکایی با دو سوم آراء، امکان تعقیب قضایی مقامات سعودی را فراهم کردند. باید توجه داشت که این مصوبه نهایی نشده است. زیرا تصویب این مصوبه، فارغ از مجلس سنای آمریکا، نیاز به دو سوم رأی مجلس نمایندگان آمریکا دارد. در این صورت است که می توان گفت وتوی اوباما بی اثر خواهد شد.

به نظر نمی رسد که ایالات متحده آمریکا روابط خود را با عربستان سعودی وارد یک ریسک تعقیب قضایی کند. هر چند که برخی معتقدند که این مصوبه حکم یک هشدار برای سعودی ها دارد، تا بتوانند رفتار و حمایت های آشکار و پنهان خود را در قبال تروریسم اصلاح کنند.

این قانون تحت عنوان قانون موسوم به عدالت در برابر حامیان تروریست است که پیشتر به تصویب کنگره آمریکا رسیده و اوباما آن را وتو کرده بود. تصویب دوباره این طرح توسط مجلس سنای آمریکا، این موضوع را به مسئله روز روابط آمریکا و عربستان تبدیل کرده است.

توجه داشته باشید رابطه آمریکا و عربستان علیرغم برخی اختلافات همواره راهبردی، استراتژیک و مبتنی اعتماد و منافع متقابل بوده است. با مدنظر قرار دادن مجموعه ملاحظات منطقه‌ای، منافع حاصله از روابط و… کمتر مسئله ای می تواند به این روابط صدمه وارد نماید. برای ایالات متحده آمریکا ثبات استراتژیکی عربستان به مراتب مهمتر از هر موضوع دیگری است. همین مجلس سنا که این طرح را تصویب کرده، هفته پیش نیز مصوبه ای را که برخی از نمایندگان در ان پیشنهاد داده بودند که طبق آن فروش سلاح به عربستان منع گردد را رد نمود. پیشنهادمطرح شده با 71 رأی در مقابل 27 رأی رد شده و بدین ترتیب فروش سلاح به عربستان نه تنها منع نشد، با کسب تعداد زیادی از آرا رای لازم را گرفت.

گفته می‌شود عربستان قصد دارد دارایی‌هایش را از آمریکا خارج کند. 

عربستان سرمایه گذاری های بسیاری در آمریکا کرده است. ریاض از سال 2010 به بعد قراردادی به ارزش 48 میلیارد دلار برای خرید تسلیحات با ایالات متحده امضا کرده است. سعودی همچنین بزرگترین صادر کننده نفت به آمریکا است.  صرفنظر از همکاری های استراتژیک و راهبردی، روابط دو کشور به گونه ای ریشه دار شده است که اینگونه مصوبه ها نمی تواند خدشه مهمی به روابط واشنگتن و ریاض بزند.

به طور کلی یکی از معضلات آمریکا و غرب با عربستان، عدم وجود طرح جایگزین در این کشور است. بسیاری در رابطه با ساختار نظام سعودی بر این باورهستند که حکومت آل سعود جایگزین ندارد. بر اساس این دیدگاه وجود آل سعود از به وجود آمدن جریانات افراطی تر در عربستان جلوگیری می کند . این عده اعتقاد دارندکه اگر حکومت آل سعوداز بین برود، جریانات افراطی مثل داعش بر مسند قدرت خواهند نشست و شرایط منطقه را بیشتر با نا امنی و بحران مواجه خواهد شد.

فارغ از این مسایل در جریان ریشه یابی تروریسم، اگر بخواهیم حادثه 11 سپتامبر را عمیقا بررسی کنیم، خواهیم دید در بسیاری از جریانات مربوط به تروریسم سیاست های آمریکا عامل اصلی بوده است. در واقع عربستان نیز در مسأله تروریسم از کشورهای اقماری آمریکا بوده و تحت حمایت واشنگتن به جریاناتی مثل القاعده و داعش در نگاه کلان وصل شده است. باید توجه داشت هر چند که این دو گروه تروریستی بستر داخلی در منطقه و خاورمیانه داشته است، اما نباید فراموش کرد که این بستر تحت مدیریت آمریکا رشد و نمو کرده است.

سالهایی که آمریکا با جریانات چپ و به طور مشخص با شوروی در افغانستان مبازه می کرد، از جریانات افراطی به عنوان یک ابزار برای تضعیف و مبارزه با شوروی استفاده می کرد.

اگر آمریکا خواهان ریشه یابی حادثه 11 سپتامبر به طور کلان باشد، می بایست با مداقه نسبت به سیاست های خود پرداخته و نقطه های ورودی تروریسم با مدنظر قرار دادن موردکنکاش قرار دهد. بنظر می رسد مبارزه با تروریسم هم ابزار سیاست شده و امریکا و بسیاری از کشور با منطق منافع به ان پرداخته و از مصادیق آن تعریف ایجاد می نمایند. ما تروریسم خوب و بد نداریم. باید در بروز بحران ها فقط یک منطق داشت آن هم منطق صلح است که امریکا کماکان از آن دور است.‌

این قضیه چه پیامدهایی می تواند در سطح منطقه و بین الملل و به خصوص برای ایران داشته باشد؟

به گفته خود اوباما اگر قرار باشد که این مصوبه به شکل قانون درآید می تواند پای بسیاری از نظامی ها و دیپلماتهای آمریکایی که خارج از این کشور دچار خطاهایی شده اند را به این قضیه باز کند و می تواند مصونیت قضایی آنها را نیز در کشورهای متقابل لغو کند. با توجه به اینکه آمریکا در بسیاری از بحران های دنیا دست دارد، مسلماٌ خساراتی که از این بحران خواهد خورد فراتر از عربستان خواهد بود.

برخی از تحلیلگران نیز اظهار داشته اند که هدف این مصوبه در ظاهر عربستان است، اما در آینده نیز با گسترش آن ممکن است دامنه آن ایران را هم در بر بگیرد. اگر این یک فرافکنی نباشد باید نسبت به آن تعمق کرد.