مهتدی: مقاله ظریف ابتکاری هوشمندانه بود

یک کارشناس دنیای عرب در گفتگو با خبرآنلاین تاکید دارد تمام نشانه ها حاکی از آن است جهان می خواهد منطقه خاورمیانه آرام باشد و دیگر ایران به عنوان یک تهدید معرفی نمی شود.

جواد ظریف بار دیگر دست به قلم شد و این بار مقاله ای به زبان عربی در دو روزنامه الشروق مصر و السفیر لبنان منتشر کرد. یک توصیه اخلاقی یا یک ضرورت راهبردی عنوان این مقاله است که در آن وزیر خارجه کشورمان از دوستی و برادری و وحدت با کشورهای عربی همسایه سخن گفته است. به نظر می رسد پس از حصول توافق هسته ای، حالا ظریف عزم خود را برای بهبود مناسبات با کشورهای عربی همسایه جزم کرده است. از انجام سفرهای دوره ای ظریف به این کشورها گرفته و حالا انتشار مقالات در رسانه های عربی. محمد علی مهتدی معتقد است تحولی جدی در منطقه خاورمیانه در حال وقوع است و جهان می خواهد این منطقه را آرام کند. روندی که باعث می شود نقش آفرینی جمهوری اسلامی هم در آن کارزار پررنگ تر شود. با دیپلمات پیشین وزارت خارجه و کارشناس مسائل جهان عرب گفتگویی درباره تاثیر یادداشت وزیر خارجه کشورمان بر آینده مناسبات خاورمیانه ای جمهوری اسلامی ایران گفتگویی انجام دادیم که در پی می آید.

مقاله ای که آقای دکتر ظریف در روزنامه های عربی منتشر کردند بازتاب های فراوانی داشته است. شما این مقاله را چگونه تحلیل می کنید؟

این مقاله اقدام بسیار جالبی بود که از سوی وزیر خارجه کشورمان صورت گرفت که می توان آن را ابتکاری هوشمندانه دانست. من این مقاله را در روزنامه السفیر لبنان دیدم و واکنش های عربی پای این خبر هم عموما مثبت بود. آقای ظریف در این مقاله از سیاست کلی تعامل برادرانه ما با اعراب سخن گفته است و در واقع به اتهامات برخی سران کشورهای عربی درباره دخالت های ایران در منطقه پاسخ داد و در مجموع تحلیل شخصی من از این مقاله بسیار مثبت است و آن را اقدامی ابتکاری از سوی دستگاه دیپلماسی ایران می دانم.

چاپ این مقاله را می توان نشانه ای از تحولی تازه در معادلات منطقه ای دانست؟

من اینطور فکر می کنم و سفرهای منطقه ای آقای کری هم می تواند چنین پیامی داشته باشد. وزرای خارجه آمریکا، روسیه و کشورهای عرب در قطر حضور دارند. ظاهرا تصمیم بین المللی شکل گرفته که منطقه خاورمیانه آرام شود و مبارزه با تروریسم در دستور کار قرار گیرد. در این شرایط نقش جمهوری اسلامی ایران بسیار مهم است و همه روی ما حساب می کنند. در همین چارچوب مقاله آقای ظریف بسیار موثر و پرمعنا است. مقاله ای که مورد استقبال هم قرار گرفته به ویژه که ایشان به آیاتی در قرآن مجید هم استناد کردند که به برادری بین مسلمین و همکاری و وحدت اشاره دارد. در مجموع ارزیابی من این است که کار مثبت و مقاله دقیقی نوشته شده است. تمام کلمات با دقت و اصول انتخاب شده و اصول مطروحه در یادداشت مورد قبول همه است و هیچ ایرادی نمی توان از آن گرفت.

آقای ظریف در بخشی از این مقاله به تشکیل یک مجتمع امنیتی با حضور کشورهای خلیج فارس اشاره کرده است. این موضوع تا اندازه ای جدید است.

البته جدید نیست و ما همیشه تاکید کرده ایم و موضع جمهوری اسلامی ایران از بدو پیروزی انقلاب اسلامی این بوده که امنیت منطقه خلیج فارس باید توسط کشورهای عضو تامین شود و نباید به کشورهای خارجی امکان داده شود در مسائل امنیتی منطقه دخالت کنند. چون کشورهای غربی دنبال منافع خود هستند نه امنیت ما. این موضوعی است که از ابتدای انقلاب به همین صورت توسط جمهوری اسلامی ایران اعلام شده است.

اما اینطور به صورت مشخص که از تشکیل یک مجتمع امنیتی سخن گفته شود قدری تازه نیست؟

بله این می تواند مقدمه ای باشد برای توافق روی راهکار اجرای چنین طرحی که می تواند امنیت منطقه را به بهترین شکل تامین نماید. بحث این است که آمریکایی ها شروع به عقب نشینی از منطقه کرده اند و به تدریج حضور خود در منطقه را کاهش می دهند. این مسئله باعث شده روسیه در این زمینه خواهان ایفای نقش بیشتر باشد و طبیعتا در این روند نمی توان نقش ایران را نادیده گرفت. اگر به تاریخ مسئله امنیت در خلیج فارس نگاه کنیم تا زمانی که اتحاد شوروی در معادلات سیاسی و جغرافیایی حضور داشت غرب، کمونیسم و نفوذ شوروی را عامل تهدید می دانست. بعد از سقوط شوروی آنها ایران را به عنوان تهدید معرفی کردند و ظرف سه دهه غرب تمام تلاش خود برای تهدید معرفی کردن ایران به کار بست و حضورش را در خلیج فارس تبلیغ می کرد و در نتیجه اسلحه می فروخت.

آیا حالا تغییری در این قالب تهدید ایجاد شده است و بازیگر دیگری به جای ایران به عنوان تهدید معرفی می شود؟

امروز عنوان تهدید فرق کرده و دیگر جمهوری اسلامی ایران تهدید نیست و تروریسم در این جایگاه قرار گرفته و جنبش های تکفیری از سوی جهان در مضان اتهام قرار گرفته اند. طبیعتا در این مورد و مقابله با این تهدید ایران نقش اصلی را خواهد داشت. آنچه امروز در منطقه می گذرد سفرها و ملاقات هایی که صورت می گیرد نشانه هایی از این تغییر است. سفر کری به مصر و آغاز مذاکرات استراتژیک بین آمریکا و مصر از طرف دیگری خبری که در روزنامه های غربی و همچنین روزنامه های عربی مانند الاخبار چاپ بیروت منتشر شد که در آن اظهار شده آقای علی مملوک رئیس دستگاه اطلاعاتی سوریه با یک هواپیمای روسی به عربستان سعودی رفته و با جانشین ولیعهد این کشور یعنی آقای محمد بن سلمان یعنی پسر پادشاه کنونی دیدار و مذاکره کرده است می تواند پیام تازه ای به ما بدهد. اجتماع گسترده ای که در دوحه قطر برگزار می شود و سفرهای منطقه ای آقای ظریف همگی با هم یک چارچوب دارند آن چاچوب آرام کردن منطقه است. دیگر جمهوری اسلامی ایران تهدید نیست و معادلات جدیدی در منطقه حاکم می شود و راهکاری جدیدی بر منطقه حکمفرما خواهد شد. در این چارچوب مقاله آقای ظریف و اشاراتی که در ان مورد توجه قرار گرفته بسیار هوشمندانه است.

آقای ظریف در بخش دیگری از نامه خود به بحث فن آوری هسته ای و احتمال استفاده کشورهای عربی از فن آوری صلح آمیز هسته ای ایران و در مجموع دانش ایران اشاره کرده اند. 

ما قبلا هم بر این موضوع تاکید کردیم که داشتن برنامه صلح آمیز هسته ای حق همه کشورهاست. در دوره ای که آقای کمال خرازی وزیر امور خارجه بودند ایشان بارها این موضوع را تکرار کردند که پیشرفت های علمی ایران در خدمت همسایگان عرب است و حتی ایشان خواهان تشکیل یک بازار و شرکت مشترک برای تولید سوخت برای نیروگاه های هسته ای و فروش آن در سطح جهانی شدند. تاکید مجدد آقای ظریف بر این مسئله نشان می دهد که برنامه هسته ای ایران تهدیدی برای هیچ کس نیست. ایشان در سفرهای منطقه ای خود گفتند و الان آمریکا هم بر همین موضوع تاکید می کند. شما میبینید جان کری برای جا انداختن توافق وین به کشورهای دوست آمریکا در منطقه همین را می گوید که ما همه تلاش خود را کردیم و مطمئنیم که برنامه هسته ای ایران در چارچوب صلح آمیز است و تهدیدی برای کسی نیست. تاکید دوباره آقای ظریف روی این مسئله که حتی ایران حاضر است با بقیه کشورهای منطقه و کشورهای عربی در زمینه برنامه صلح آمیز هسته ای همکاری داشته باشد نشانه دیگری از صلح آمیز بودن برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران به شمار می رود. برای اینکه نشان دهد این برنامه تهدیدی برای هیچ کس نیست و تنها یک پیشرفت علمی به شمار می رود که حتی می توانیم این پیشرفت علمی را در اختیار همسایگان هم قرار دهیم.