همه‌چیز درباره ویروس اچ‌پی‌وی و موجی که در ایران راه‌انداخت

محمدحسین نجاتی: هفته‌ گذشته، برنامه تلویزیونی ماه‌عسل در شبکه سوم سیما، میزبان یاسمن اشکی یکی از فعالان حوزه سلامت جنسی بود و صداوسیما برخلاف سنت همیشگی‌ خود، در یکی از ساعات پر بازدید خود شاهد برانگیخته شدن توجه مخاطب به یک بیماری آمیزشی شد. HPV یا بیماری پاپیلومای انسانی یا زگیل تناسلی، یکی از رایج‌ترین عفونت‌ها در آمیزش جنسی، پس از این برنامه و تلاش فعالان این حوزه برای تولید واکسن ارزان آن مورد توجه قرار گرفت و همزمان حجم بالایی از سوالات بی‌پاسخ را برای مخاطبان باقی گذاشت.

اما این بیماری آن طور که در این برنامه درباره آن غلو شد، مرگ‌بار نیست و با رعایت نکات مهمی در آمیزش‌های جنسی و رابطه‌های کنترل شده، قابل پیشگیری‌ است.

ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) چیست؟
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یکی از رایج ترین عفونت‌های منتقله از راه جنسی (STIs) است . این ویروس می‌تواند از طریق تماس جنسی پوست به پوست منتقل شود. انواع مختلفی از ویروسHPV وجود دارند. بعضی از انواع آن که زگیل‌های تناسلی را ایجاد می‌کنند با ریسک (خطر) پایین نامیده می‌شوند. و برخی از انواع این ویروس می‌توانند منجر به سرطان گردن رحم، مقعد و یا سرطان دهانی شوند و به انواخ پر خطر شناخته می‌شوند. هیچ درمان شناخته شده‌ای برای ویروس اچ‌پی‌وی وجود ندارد، اما واکسن موجود می‌تواند بدن را در برابر برخی از انواع این ویروس محافظت کند.

زگیل تناسلی رشد پوست در نواحی کشاله ران، ناحیه تناسلی یا مقعد می‌باشند. این زگیل‌ها می‌توانند اندازه‌ها و اشکال مختلفی داشته باشند. بعضی‌ها شبیه تکه‌های سفید مسطح، و برخی دیگر لکه مانند، مثل شاخه‌های کوچک گل کلم هستند. گاهی اوقات این زگیل‌ها قابل رویت نیستند.

اچ‌پی‌وی یک ویروس است. برخی از انواع مشخص ویروس عامل زگیل تناسلی بوده و برخی دیگر از انواع آن باعث تغییراتی در سلول‌های گردن رحم و در نتیجه سرطان گردن رحم می‌شوند. اچ‌پی‌وی و زگیل‌های تناسلی می‌توانند از طریق تماس جنسی و یا تماس جنسی بین پوست و پوست از کسی که ویروس دارد، منتقل شود.

اکثر افراد مبتلا به اچ پی وی علائمی ندارند. اما اگر مبتلا به علائم شوند ، این علائم می‌توانند خفیف بوده به طوری که فرد حتی اطلاعی از آلوده بودن خود نداشته باشد. این علائم می‌توانند شامل درد، خارش و خونریزی بوده و یا شامل وجود زگیل تناسلی قابل مشاهده باشند.

علائم احتمالاً ۲ تا ۳ ماه بعد از ابتلا به عفونت رخ می‌دهند. اما شما می‌توانید به این علائم از ۳ هفته تا چند سال پس از عفونت نیز مبتلا شوید. زگیل‌های تناسلی قابل مشاهده تنها درحالتی که عفونت فعال است، ظاهر می‌شوند. اما هنگامی که زگیل قابل مشاهده نباشد نیز امکان انتقال ویروس وجود دارد.

علائم آن چیست؟
پزشک اغلب از شما می‌پرسد آیا می‌توانید زگیل‌های تناسلی را با نگاه کردن به ناحیه تناسلی و ناحیه مقعد خود مشاهده کنید یا نه. همچنین ممکن است در مورد علائم و عوامل خطر شما سؤالاتی را بپرسد. عوامل خطر، مواردی هستند که احتمال ابتلا به عفونت را بالا می‌برند.

گاهی اوقات پزشک برای آزمایش از بافت زگیل یک نمونه می‌گیرد. در خانم‌ها، اگر آزمایش پاپ اسمیر غیرطبیعی باشد، پزشک می‌تواند آزمایش HPV را انجام دهد تا وجود انواع پرخطر ویروس را شناسایی کند. بهترین روش پیشگیری از زگیل‌های تناسلی -یا هر نوع بیماری منتقله از راه جنسی دیگر- عدم داشتن رابطه جنسی و یا تماس جنسی پوست به پوست است. اگر رابطه جنسی دارید، آن را محافظت شده انجام دهید.

از کاندوم استفاده کنید. کاندوم می‌تواند باعث کاهش خطر بروز زگیل تناسلی شود، اما از کل ناحیه تناسلی در برابر تماس پوست با پوست محافظت نمی‌کند.

توضیح عضو کمیته تحقیقات ایدز
در همین رابطه دکتر مسعود مردانی، درباره ویروس HPV گفت: ویروس HPV ویروسی است که عامل ایجاد زگیل است. زگیل عنوانی نام‌آشنا برای مردم است و مردم زگیل را می‌شناسند و ممکن است در طول عمرشان یک یا چند بار در جایی از بدن‌شان یک زائده پوستی مانند زگیل تظاهر پیدا کند.

وی با بیان اینکه زگیل‌ها می‌توانند از سر تا نوک پای فرد ایجاد شوند و عمدتا هیچ عارضه خاصی در پی ندارند، افزود: البته اگر زگیل‌ها در ناحیه تناسلی ایجاد شوند، حائز اهمیت هستند و به آنها زگیل تناسلی می‌گویند. باید توجه کرد که زگیل‌های تناسلی نزدیک به ۱۰۰ گونه دارند که چند نوع‌شان مانند HPV نوع ۱۶ و ۱۸ به عنوان عاملی با ‌ریسک بالا در ابتلا به سرطان محسوب می‌شوند. جالب است که اگر فردی به گونه‌های ۱۶ و ۱۸ زگیل تناسلی مبتلا شود، تا ۲۰ سال بعد ممکن است دچار سرطان دهانه رحم شود و این سرطان یک بیماری پیش‌رونده است و حتی ممکن است متاستاز دهد و منجر به مرگ شود. این زگیل‌ها در مردان هم به طور خیلی نادر می‌توانند سرطان پنیس یا رکتوم ایجاد کنند که البته بسیار نادر است، اما در زنان سرطان دهانه رحم سرطانی است که در برخی کشورها رتبه چهارم یا پنجم بروز و شیوع را دارد.

ماجرای واکسن HPV
مردانی به خبرگزاری ایسنا گفت: بر همین اساس در دنیا حدود ۱۲ سال پیش یعنی از سال ۲۰۰۶ میلادی، واکسنی به نام واکسن HPV با نام تجاری گارداسیل تولید شد که خوشبختانه بین ۸ تا ۹ سال است که این واکسن وارد ایران شده و سه دوز دارد؛ تزریق اول، دو ماه بعد از تزریق اول و شش ماه بعد از تزریق اول. البته کمپانی سرمایه‌گذار این واکسن پتنت دارویی آن را که میلیاردها برایش خرج کرده‌، به رایگان در اختیار کسی نمی‌گذارد و بر همین اساس هم تولید داخل این دارو وجود ندارد.

این متخصص عفونی با بیان اینکه در دنیا توصیه می‌شود که این واکسن را برای دختربچه‌ها تا قبل از آغاز زندگی و فعالیت جنسی‌شان تزریق کنند و با تزریق این واکسن دیگر افراد به فرم سرطان‌زای های‌ریسک زگیل تناسلی مبتلا نمی‌شوند، گفت: نکته حائز اهمیت این است که از زمان ابتلا به این زگیل تا ابتلا به سرطان دهانه رحم و مرگ، شاید ۲۰ سال طول بکشد.

وی درباره برخی نگرانی‌های ایجاد شده در زمینه این بیماری و سوالات مردم، گفت: چه کسی گفته این ویروس کشنده است و از HIV بدتر است؟ این ویروس کشنده نیست و شاید اولین واکسن خالص ضدسرطان دنیا همین واکسن HPV است. بنابراین برای این ویروس راه مقابله وجود دارد. بر این اساس اگر افراد بویژه زنان دچار زگیل تناسلی هستند، حتما به پزشک معالج‌شان اعم از متخصص زنان، متخصص عفونی یا اورولوژی مراجعه کنند. همچنین زنان انجام تست پاپ‌اسمیر را فراموش نکنند. اگر خودشان یا همسرشان زگیل تناسلی داشت، حتما از کاندوم استفاده کرده و امتحانات دوره‌ای بررسی از نظر HPV را در پاپ‌اسمیر انجام دهند.

قیمت واکسن و بهترین زمان برای تزریق
مردانی با تاکید بر اینکه توصیه می‌شود که تمام دختربچه‌ها قبل از آغاز فعالیت‌های جنسی واکسن این ویروس را تزریق کنند، افزود: زیرا زگیل تناسلی بیشتر با آغاز فعالیت‌ها و تماس‌های جنسی ایجاد می‌شود. در حال حاضر در کشورهایی مانند استرالیا، انگلستان، کلیه کشورهای اسکاندیناوی، کانادا و حتی آفریقای جنوبی این واکسن را به رایگان از سنین ۱۰ تا ۱۲ سالگی تزریق می‌کنند. اما متاسفانه این واکسن در ایران تحت پوشش طرح گسترش ایمن‌سازی در کشور نیست و قیمت آن برای سه دوز ۷۸۵ هزار تومان است. بنابراین از نظر قیمت کمی بالاست و متاسفانه بیمه‌ها هم آن را تحت پوشش قرار نمی‌دهند.

وی همچنین اظهار کرد: به نظر می‌رسد که دولت باید توجه جدی در تزریق این واکسن  داشته باشد و باید تزریق رایگان آن را آغاز کند. اگر می‌خواهیم جامعه‌ای سالم داشته باشیم باید مانند واکسن هپاتیت بی که در حال حاضر به صورت رایگان تزریق می‌شود، برای واکسن HPV هم این اقدام را انجام دهیم. حال اگر محدودیت مالی برای دولت وجود دارد، حداقل اقدامی کند تا این واکسن برای افراد در معرض خطر با قیمت مناسب در دسترس باشد تا بتوانند از آن استفاده کنند و یا بیمه‌ها آن را پوشش دهند.

مردانی درباره محل تهیه واکسن برای افرادی که تمایل به تزریق آن دارند،‌ گفت: تمامی داروخانه‌های دولتی مانند ۱۳ آبان، هلال احمر و داروخانه‌های موجود در سطح شهر این واکسن را دارند، اما حتما با نسخه پزشک داده می‌شود. مردم هم حتما به پزشک مراجعه کنند. زیرا همه افراد به تزریق این واکسن نیاز ندارند.

تماس جنسی، مهم‌ترین راه انتقال بیماری
عضو کمیته تحقیقات کشوری ایدز با تاکید بر اینکه ۹۸ الی ۹۹ درصد راه انتقال این بیماری به دنبال تماس جنسی است، گفت: مسائلی مانند ابتلا از طریق رفتن به استخر و… تاثیر چندانی در ابتلا به این بیماری ندارد. البته موارد بروزی هم در این بیماری هستند که راه انتقال‌شان مشخص نیست، اما ثابت شده افرادیکه شریک جنسی متعدد دارند، در معرض ابتلا به HPV هستند. همچنین افرادی که به صورت معمول از وسایل پیشگیری استفاده نمی‌کنند یا شریک جنسی یا همسرشان مبتلا به این بیماری بوده‌اند، در معرض ابتلا به زگیل تناسلی هستند. البته اصلا نباید برای مردم ترس و وحشت ایجاد کنیم؛ چراکه با اقدامات مقابله‌ای می‌توان از بروز این بیماری پیشگیری کرد.

مردانی درباره میزان بروز HPV در ایران، گفت: من روزانه پنج تا شش بیمار مبتلا را ویزیت می‌کنم. متاسفانه در سال‌های اخیر به دلیل افزایش ازدواج‌های سفید و روابط پرخطر جنسی، شیوع این بیماری در ایران بیش از حد عادی شده و حتی می‌بینیم که الگوی اپیدمی بیماری  اچ‌آی‌وی هم متاثر از همین موضوع، تغییر کرده است؛ به‌طوری که در حال حاضر بیشتر افراد به دنبال تماس جنسی نادرست مبتلا به HIV می‌شوند. متاسفانه موارد بروز بیماری HPV نیز در ایران افزایش یافته است، اما این موضوع با رعایت مسائل اخلاقی ارتباط مستقیمی دارد. اگر فردی ازدواج کرده، باید به حریم خانواده احترام گذاشته و خارج از حریم خانواده تماسی نداشته باشد، اگر ازدواج نکرده از داشتن شریک‌های جنسی متعدد بپرهیزد.