ولایتی حامل چه پیامی از سوی رهبری برای پوتین بود؟

 سفر ناگهانی و به گفته ولایتی استراتژیک به مسکو روز چهارشنبه 20 تیرماه برای ملاقات با رهبر روسیه به همراه دو پیام از رهبری و ریاست جمهوری اگرچه با اعلام سخنگوی وزارت خارجه از روز قبل خبری شده بود، اما برای آنان که تحولات سیاسی در ایران را دنبال می کنند، خبر مهمی بود. برای بررسی این پیام با حسین ملائک، سفیر سابق ایران در چین و کارشناس ارشد مسائل بین الملل، گفتگو کرده ایم که از نظر می گذرانید:

مقطع زمانی دیدار ولایتی با پوتین را چه طور ارزیابی می کنید؟

معمولا دیدار با سران کشورها حکایت از اهمیت موضوع و زمان خاص دارد.

رابطه روسیه با ایران در سالهای اخیر عمق بیشتری پیدا کرده و دو کشور در سطوح مختلف با یکدیگر همکاری های استراتژیک دارند. مهمترین نقطه اتصال روسیه با ایران همکاری دو کشور در سوریه برای حمایت از دولت بشار اسد در مقابل ائتلاف گروههای مسلح مورد حمایت غرب و ارتجاع منطقه است. اما همکاری دو کشور در یکی دو ماه اخیر با تحرکات نظامی پی در پی و متجاوزانه اسراییل به پایگاههایی در سوریه تحت ادعای جلوگیری از تثبیت نفوذ ایران در مرزهای سوریه در منطقه جولان به آزمایش جدیدی کشیده شده است.

نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل به همراه لیبرمن، وزیر دفاع روسی تبار این کشور ظرف دو ماه گذشته چهار بار به عناوین مختلف برای تحت فشار قرار دادن روسیه و احیانا تطمیع این کشور جهت اعمال محدودیت بر ایران در سوریه به روسیه سفر کرده اند. در هر سفر نیز اعلام کرده اند روسها با نظرات و  نگرانی های آنها در مورد تحرکات ایران هم نظر هستند. موضوعی که هیچگاه با تکذیب روسها در هیچ سطحی روبرو نشده است. این شرایط با پاکسازی مرز مشترک با اردن و چگونگی مدیریت منطقه جنوبی سوریه و استان درعا تشدید نیز شد.

نقشی که اسراییل در روابط ایران و روسیه بازی می کند در حال حاضر بسیار جدی و ملموس تر از نقش اسراییل در روابط ایران و آمریکا است.  نظام بسیار محافظه کار ایران که به هیچ عنوان علاقه ای به بوجود  آوردن شائبه  و شک در روابط خارجی خود نیست در این مورد خاص پذیرفته است که نماینده خود را در زمان  حضور نتانیاهو در روسیه به این کشور بفرستد و این حاکی از اهمیت موضوع اسراییل در روابط ایران و روسیه است.

صفحه دیگر همکاری ایران و روسیه به عضویت روسیه در مذاکرات موسوم به ” برجام ” مربوط است. این موافقتنامه با خروج آمریکا از آن در ماه می گذشته با بحران اجرایی و حقوقی جدی روبرو شده است. کشورهای اروپایی به همراه چین و روسیه علاقمندند که در مقابل رفتار نامعقول آمریکا در مورد برجام و اعمال تحریم های یک جانبه علیه ایران از این توافقنامه و نیز از ایران حمایت نمایند. کشورهای اروپایی با ارائه پیشنهادی نسبتا ضعیف اما در حد توانایی خود تلاش کردند که  تعهدات خودشان در برجام را تا حدودی اجرایی نموده و ایران را به اصطلاح از منافع امضاء برجام بهره مند کنند. اما  به هر صورت اروپا بدون چین و روسیه نمیتواند ساختار حقوقی برجام را در حداقل های خود که بتواند برای ایران نیز قابل قبول باشد حفظ کند. نقش روسیه  از این بابت اهمیت دارد.

چه عاملی ایران را وادار به اعزام نماینده به مسکو کرد؟
از آنجاکه قرار است روسای جمهور آمریکا و روسیه در دوشنبه 16 جولای در هلسینکی با یکدیگر ملاقات کنند همه منتظر آن هستند که چه تصمیم تعیین کننده ای و یا چه معامله ای در این ملاقات صورت گیرد.  البته تمام شواهد حاکی از آن است که دو رهبر چیز زیادی برای معامله ندارند غیر از برخی تصمیمات تاکتیکی در سوریه که آن هم باردیگر نقش و خواست اسراییل قدری پررنگ تر می شود.
موضوع ایران اگرچه در اجلاس سران بحث خواهد شد اما به نظر نمی رسد بتوانند در مورد ایران به نتیجه ای برسند بنابر این امید است که درخواستی در این مورد از آقای پوتین صورت نگیرد.

چرا آقای ولایتی برای این ماموریت انتخاب شده است ؟
قطعا آقای ولایتی در صحنه سیاست خارجی ایران هم به لحاظ ظرفیت های شخصی و هم تعهدش بکار عنصر بی بدیلی است و فاصله زیادی با دیگر عناصر مشابه خود در این حوزه دارد. البته از طرف دیگر ضعف نظام سیاسی ایران را نشان میدهد که در خلال چهل سال گذشته نتوانسته است عناصری این چنین برای خود تولید کند.
اما به هرحال بعد از ملاقات نسبتا بی نتیجه آقای روحانی با پوتین در حاشیه اجلاس شانگهای در چیندائو چین در ماه گذشته و نیاز به نگهداشتن روسیه در مدار متمایل به ایران در بحرانی که ایران با ان روبروست اعزام سیاستمداری که بتواند اعتماد طرف مقابل را به ایران جلب کند اهمیت ویژه دارد.

چرا دوپیام ؟
داشتن دو پیام از ایران برای یک رهبر در کشور خارجی اهمیت موضوع را دو چندان نمی کند، بلکه متاسفانه نشان از یک پارچه نبودن حاکمیت در این وانفسای سیاسی و بین المللی است و پیامی منفی تر که حتی انگیزه کشورهای خارجی را برای بازی در داخل ایران دوچندان می کند،  البته انشالله نه توسط روسیه که دیگران. ایکاش فقط یک پیام بود.